ŚRODKI STYLISTYCZNE
Zad.1. Nazwij po jednym środku stylistycznym zastosowanym w podanych fragmentach, określ ich funkcję.
a)„ W ostry mróz chłopek wiózł
z lasu chrust na wozie,
skrzypi coś, oś nie oś,
trzaska wóz na mrozie.
(...) Szkapa: brr, chłop jej: prr-
a podwozie zgrzyta,
gwiżdże wiatr, śwista bat,
stukają kopyta.”
„skrzypi”, „brr”, „prr”, „gwiżdże”, „śwista” < onomatopeje < wyrazy dźwiękonaśladowcze
funkcja: ubarwienie, uplastycznienie obrazu, odwzorowanie odgłosów natury,
b)” O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny
I pluszcze jednaki, miarowy, niezmienny,
Dżdżu krople padają i tłuką w me okno....
Jęk szklany ...., płacz szklany....., a szyby w mgle mokną.”
„deszcz dzwoni, deszcz dzwoni”, „Jęk szklany ...., płacz szklany” < powtórzenia
funkcja: wprowadzenie rytmu i swoistej melodyki do utworu, zwrócenie uwagi na przekaz
c) „ Jaskółeczka przed bramą
Wciąż uwija się w kółko,
Ja nie jestem jaskółką,
A potrafię tak samo.
„jaskółeczka”, „kółko” < zdrobnienia
funkcja”: zwrócenie uwagi na pozytywne uczucia, jakim obdarzony zostaje przedmiot
d)” Wiatr!- Wiatr!- dąsa się okręt, zrywa się z wędzidła,
Przewala się, nurkuje w pienistej zamieci,
Wznosi kark, zdeptał fale i skroś niebios leci,
Obłoki czołem sieka, wiatr chwyta pod skrzydła”
„dąsa się okręt”, „Wznosi kark, zdeptał fale i skroś niebios leci, Obłoki czołem sieka, wiatr chwyta pod skrzydła” < personifikacja, uosobienie
funkcja: zdynamizowanie obrazu, wprowadzenie nowych wartości do utworu
e) „Kochani ludożercy
nie patrzcie wilkiem
na człowieka
który pyta o wolne miejsce
w przedziale kolejowym”
„Kochani ludożercy” < apostrofa
funkcja: bezpośredni zwrot podkreśla ważność przekazu
f)” Tadeusz przecież zważał i w bok strzelał okiem,
I nie śmiejąc iść prosto, przesuwał się bokiem:
Jak strzelec, gdy w ruchomej gałęzistej szopie,
Usiadłszy na dwóch kołach, podjeżdża na dropie.
...........................................................................
A coraz się przybliża, kędy ptaki siedzą;
Tak skradał się Tadeusz”
„jak strzelec” < porównanie
funkcja: wskazuje na podobieństwo do innych rzeczy, uplastycznia obraz, ubogaca przekaz
g) „Noc taka jasna!
Gwiazdami płonie-
Światłem okala
Przejrzyste tonie.
Noc taka jasna!
Jasna i cicha-
Zaledwie fala
Szemrze i wzdycha”
„Noc taka jasna!” < anafora
funkcja: podkreśla ważność przekazu, zwraca uwagę na wyróżnione słowa
h)” Ach , czułymi , przemiłymi snami
Zasypiałem z nim gasnącym o poranku,
W snach dawnymi bawiąc się wiosnami,
Jak tą złotą, jak ta wonną wiązanką....”
„Zasypiałem z nim gasnącym o poranku,
W snach dawnymi bawiąc się wiosnami,
Jak tą złotą, jak ta wonną wiązanką....” < metafora
funkcja: zwrócenie uwagi na nowe powiązania, nowe skojarzenia, zaskoczenie odbiorcy nowymi wartościami
Zad. 2. Na podstawie opisu, nazwij środek stylistyczny i podaj jego przykład.
a) Powtórzenie , które zwykle pojawia się na końcu grup kilkuwierszowych lub na końcu zwrotek < epifora
„to był maj
piękny maj”
b) Przypisywanie cech i czynności ludzkich zwierzętom , roślinom, przedmiotom i zjawiskom. < personifikacja / uosobienie
„kamień przemówił do księżyca”
c) Zamiast nazywać konkretny przedmiot, określać jego cechy lub czynności z nim związane , wymienia się lub omawia szerzej jego cechy. < omówienie/ peryfraza
„woda ognista”
d) Określenie rzeczownika , uwydatniające charakterystyczne jego cechy. < epitet
„biały kwiat”
e) Rodzaj personifikacji, przedstawia najczęściej pod różnymi postaciami zwierząt, roślin i przedmiotów stosunki ludzkie. < alegoria
„lis jako alegoria sprytu i przebiegłości”
f) Wyrazy te pełnią różne funkcje stylistyczne, wyrażają sympatię, współczucie, ale też niechęć i lekceważenie. < zdrobnienia
„kwiatuszek, syneczek”
g) Zjawisko pozwalające naśladować dźwięki naturalne za pomocą wyrazów , których brzmienie jest do nich zbliżone. < onomatopeja/wyrazy dźwiękonaśladowcze
„szuru –buru” „świst”
h) Uroczysty zwrot do adresata ,który pojawia się zwykle na początku tekstu. < apostrofa
„Zacna Pani!”
