Odpowiedź :
Odpowiedź:
Szeroko pojęta współpraca między przedsiębiorcami jest współcześnie powszechnym zjawiskiem. Aktualnie bez zawierania porozumień pomiędzy poszczególnymi uczestnikami obrotu gospodarczego, niezwykle utrudnione byłoby skuteczne konkurowanie na rynku, na którym funkcjonuje dany przedsiębiorca. Dzięki różnego rodzaju umowom, przedsiębiorca jest w stanie oferować towary lub świadczyć usługi wysokiej jakości, optymalizując jednocześnie koszty prowadzonej działalności. Zasada wolności działalności gospodarczej (wyrażona w art. 20 Konstytucji RP) oraz swoboda umów (wysłowiona w art. 3531 kodeksu cywilnego) są jednak ograniczone m.in. przez zakaz praktyk ograniczających konkurencję. W niniejszym artykule zwrócono uwagę na rodzaje istniejących porozumień, prawne sposoby współpracy między przedsiębiorcami oraz bliżej przedstawiono dwa z nich – porozumienia o zakupach oraz umowy konsorcjum.
Rodzaje porozumień między przedsiębiorcami
Należy wyróżnić dwa rodzaje porozumień między przedsiębiorcami – porozumienia horyzontalne oraz porozumienia wertykalne.
Porozumienia horyzontalne to porozumienia zawarte pomiędzy konkurującymi ze sobą przedsiębiorcami , a więc podmiotami oferującymi zbliżone do siebie produkty, towary lub usługi skierowane do tej samej grupy odbiorców na danym terenie. Przykładowo takim porozumieniem może być umowa konsorcjum między przedsiębiorcami budowlanymi, którzy postanowili wspólnie złożyć ofertę na udzielenie zamówienia.
Porozumienia wertykalne to porozumienia zawierane na różnych szczeblach obrotu, między niekonkurującymi ze sobą przedsiębiorcami. Jako przykład porozumienia należącego do tej kategorii wskazać można porozumienie między sprzedawcą materiałów budowlanych a przedsiębiorcą budowlanym, na podstawie którego ustalane są zasady nabywania materiałów przez przedsiębiorcę budowlanego.
W praktyce większe ryzyko w zakresie możliwego naruszenia konkurencji wywołują porozumienia horyzontalne, albowiem z samej istoty konkurencji wynika, że konkurenci powinni rywalizować ze sobą o klienta, a nie wspólnie podejmować skoordynowane działania.
Prawne sposoby współpracy
Obowiązujące przepisy prawne regulują różne sposoby współpracy między przedsiębiorcami. Zasadniczo można wyróżnić takie, które sprowadzają się do utworzenia nowego podmiotu (np. spółki prawa handlowego), zawarcia umowy cywilnoprawnej regulującej wzajemne prawa i obowiązki jej stron, czy też zawarcia nieformalnego (np. ustnego) porozumienia, na podstawie którego przedsiębiorcy ustalają zasady wzajemnej współpracy lub dostosowują swoje działania. W przypadku zamiaru utworzenia nowego podmiotu dodatkowo należy ocenić, czy nie zaistnieje wymóg zgłoszenia takiego przedsięwzięcia do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (zwanego dalej Prezesem UOKiK) z uwagi na treść przepisów dotyczących kontroli koncentracji (art. 13 ust. 1 i ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów – dalej ustawa okik).
Wybrane formy współpracy – ryzyka antykonkurencyjne
Zgodnie z art. 6 ustawy okik Zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym polegające m.in. na:
ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów (ust. 1 pkt 1.),
uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych przedsiębiorców i przedsiębiorcę będącego organizatorem przetargu warunków składanych ofert, w szczególności zakresu prac lub ceny (ust. 1 pkt 7.).
Porozumienie o wspólnych zakupach oraz umowa konsorcjum, mogą stanowić formy współpracy, które spełniają przesłanki uznania ich za porozumienia antykonkurencyjne. Zasadne wydaje się zatem przeprowadzenie analizy tych dwóch form współpracy między przedsiębiorcami.
Porozumienia o wspólnych zakupach (grupy zakupowe)
Porozumienia o wspólnych zakupach zawierane są najczęściej przez podmioty działające na tym samym rynku w ujęciu produktowym. Wspólne zakupy mogą być dokonywane:
przez wspólnie kontrolowanego przedsiębiorcę,
przez przedsiębiorcę, w którym duża liczba innych przedsiębiorców posiada udziały mniejszościowe,
w ramach porozumienia umownego,
w ramach swobodniejszych form współpracy.
Celem porozumień o wspólnych zakupach jest zwykle wygenerowanie siły nabywczej, dzięki której uczestnicy porozumienia mogą uzyskać niższe ceny lub wyższą jakość produktów i usług. W konsekwencji korzyści wypracowane przez takich przedsiębiorców przekładają się na polepszenie warunków oferty kierowanej do ich klientów.
Zawiązane porozumienie zakupowe może wpływać na dwa rynki w ujęciu produktowym:
na rynek zakupu, w ramach którego oferowany jest towar,
na rynek sprzedaży, czyli rynek, w którymi strony porozumienia prowadzą swoją działalność handlową lub usługową.
Wpływ porozumienia na rynek zakupu nie powinien budzić wątpliwości. Strony porozumienia składają bowiem wspólną ofertę producentowi lub dostawcy produktów, celem uzyskania dla siebie korzystniejszej oferty. Jak wskazuje Komisja Europejska, jeżeli strony porozumienia zakupowego posiadają znaczny stopień władzy rynkowej na rynku zakupu (siłę nabywczą), istnieje ryzyko, że mogą one zmusić dostawców do zmniejszenia zakresu lub jakości produkowanych przez nich produktów, co może spowodować skutki ograniczające konkurencję, takie jak obniżenie jakości, porzucanie działań w zakresie innowacji lub ostatecznie podaż na poziomie poniżej wielkości optymalnej.
Jeżeli uczestnicy grupy zakupowej nie działają na tym samym właściwym rynku sprzedaży tzn. nie są względem siebie konkurentami, to okoliczność powyższa eliminuje w naszej ocenie potrzebę (a nawet możliwość) badania wpływu porozumienia na rynek sprzedaży, gdyż jednego rynku sprzedaży po prostu nie ma. Zawarte porozumienie może korzystnie wpłynąć na rynki, w których strony porozumienia oferują swoje towary lub usługi, gdyż dzięki zmniejszeniu kosztów nabycia przedsiębiorcy ci mogą zaproponować mniejsze ceny dla swoich klientów. Z drugiej jednak strony Komisja Europejska zauważa, że posiadanie istotnej siły rynkowej na rynkach sprzedaży przez strony porozumienia może skutkować nieprzeniesieniem na konsumentów korzyści uzyskanych ze zmniejszonych cen nabycia oraz może zostać wykorzystane ze szkodą dla pozycji konkurencyjnej innych uczestników na ich odpowiednich rynkach zbytu.
W przypadku stron porozumienia działających na tym samym rynku sprzedaży, które to strony nabywają