Odpowiedź :
Odpowiedź:
Rolnictwo jest jednym z najstarszych rodzajów działalności człowieka. Od tysięcy lat ludzie wykorzystują środowisko przyrodnicze do uprawy roślin i hodowli zwierząt w celu wytworzenia produktów żywnościowych i innych. Produkcja rolnicza we Francji – podobnie jak na innych obszarach – w dużym stopniu uzależniona jest od warunków naturalnych. Jakie więc są te warunki i jakie w związku z tym rodzaje działalności rolniczej rozwinęły się we Francji?
Kliknij, aby uruchomić podglądNa zdjęciu tereny rolnicze. Na pierwszym planie winnica. W tle wysokie góry.
Źródło: Semnoz (https://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY-SA 3.0.
Już wiesz
jakie typy klimatu występują w Europie Zachodniej;
z jakich elementów składa się środowisko przyrodnicze;
że składniki środowiska przyrodniczego wzajemnie na siebie oddziałują i zmieniają się w ciągu roku;
że rolnictwo jest jednym z najstarszych rodzajów działalności człowieka.
Nauczysz się
wykazywać na przykładzie rolnictwa Francji związki pomiędzy warunkami przyrodniczymi a kierunkami i efektywnością produkcji rolnej w tym kraju;
przedstawiać cechy rolnictwa towarowego.
1. Francja – położenie geograficzne
Francja, trzecie pod względem wielkości powierzchni państwo na naszym kontynencie, leży w Europie Zachodniej. Od zachodu i północnego zachodu Francję oblewają wody Oceanu Atlantyckiego, a od południa – wody Morza Śródziemnego. Lądowa granica na południu biegnie grzbietem Pirenejów. Na północnym wschodzie granica przecina Niż Środkowoeuropejski i obszar niskich gór, a następnie biegnie wzdłuż młodych gór Jura oraz grzbietami Alp Zachodnich, dochodząc do Morza Śródziemnego. Do Francji należy też Korsyka – duża wyspa na Morzu Śródziemnym.
Ciekawostka
Francja posiada liczne terytoria zależne znajdujące się daleko poza Europą. Są one pozostałością po dawnych podbojach kolonialnych. Największe z nich to Gujana Francuska w Ameryce Południowej oraz Nowa Kaledonia i Polinezja Francuska na Oceanie Spokojnym. Odszukaj je na mapie politycznej świata. Spróbuj też znaleźć inne przykłady francuskich terytoriów zależnych.
Polecenie 1
Korzystając z mapy politycznej Europy, określ położenie polityczne Francji na naszym kontynencie. Wymień nazwy państw, z którymi ona graniczy.
Kliknij, aby uruchomić podglądIlustracja przedstawia mapę polityczną Europy. Państwa wyróżnione kolorami i opisane. Oznaczono i opisano stolice. Morza zaznaczono kolorem niebieskim i opisano. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dziesięć stopni.
Podział Europy na państwa i terytoria zależne
2. Ukształtowanie terenu Francji – ocena dla potrzeb rolnictwa
Hipsometryczna mapa Francji i mapa regionów naturalnych pokazują wielkie zróżnicowanie ukształtowania powierzchni Francji.
Kliknij, aby uruchomić podglądIlustracja przedstawia mapę hipsometryczną Francji. W obrębie lądów występują obszary w kolorze zielonym, żółtym i pomarańczowym. Na północnym-zachodzie przeważają obszary w kolorze zielonym przechodzące ku południu i wschodowi w kolor żółty i pomarańczowy. Morza zaznaczono kolorem niebieskim. Na mapie opisano nazwy wysp, półwyspów, nizin, wyżyn i pasm górskich, mórz, zatok, rzek i jezior. Oznaczono i opisano główne miasta. Oznaczono czarnymi kropkami i opisano szczyty górskie. Różową wstążką oznaczono granice państw. Kolorem czerwonym opisano państwa. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwa stopnie. Na dole ilustracji w osobnej ramce w analogiczny sposób przedstawiono Korsykę. W legendzie przedstawiono i opisano znaki użyte na mapie.
Źródło: Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, licencja: CC BY 3.0.
Kliknij, aby uruchomić podglądIlustracja przedstawia mapę regionów naturalnych we Francji. Kolorem zielonym oznaczono Basen Paryski i Basen Akwitański oraz Rów Rodanu i Saony, zajmujące największą powierzchnię kraju. Kolorem żółtym przedstawiono Masyw Centralny w centrum Francji i Masyw Armorykański na zachodzie oraz Wogezy (północny-wschód) i Ardeny (północ), a kolorem czerwonym Alpy na wschodzie i Pireneje na południu kraju. Na mapie poprowadzono południki i równoleżniki. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwa stopnie.
Źródło: Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, licencja: CC BY 3.0.
Cechą charakterystyczną ukształtowania powierzchni Francji są nizinne baseny, nieco wyżej położone masywy starych gór i wyżyn oraz wysokie góry młode.
Polecenie 2
Czytając poniższy tekst, wskazuj na mapie hipsometrycznej wszystkie wymienione obiekty geograficzne.
„W dorzeczu Sekwany leży Basen Paryski, a w dorzeczu Garonny – Basen Akwitański. Na Półwyspie Bretońskim i Półwyspie Cotentin leży Masyw Armorykański. Potężny Masyw Centralny rozciąga się między rowem Saony i Rodanu a Basenem Akwitańskim. W północno‑wschodniej części kraju leży Masyw Wogezów. Na południowym wschodzie rozciągają się Alpy, a na południu – Pireneje – łańcuchy młodych gór fałdowych.”
Kliknij, aby uruchomić podglądSlajd 1 z 4
Na zdjęciu lotniczym gęsto zabudowane miasto, przez środek płynie rzeka.
Źródło: Mortimer62 (https://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY-SA 2.0.
Przejdź do następnego slajdu
3. Klimat Francji
Obszar Francji rozciąga się w dwóch strefach klimatycznych: umiarkowanej i podzwrotnikowej. Część północna i środkowa wraz z Masywem Centralnym oraz zachodnie stoki Alp znajdują się w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego morskiego. Półwyspy Bretoński i Cotentin mają klimat wybitnie morski. Z kolei na wschodzie Francji lekko zaznaczają się wpływy kontynentalne – roczne amplitudy temperatur powietrza w tej części kraju są nieco wyższe niż na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego.
Najważniejsze cechy klimatu morskiego we Francji to:
łagodna zima – w zachodniej części średnia temperatura w tej porze roku sięga 5°C, we wschodniej części średnie temperatury spadają do -3°C;
niezbyt ciepłe lato – w zachodniej części regionu średnie temperatury powietrza osiągają ok. 17°C, a na wschodzie są nieco wyższe – ok. 19°C;
roczne amplitudy średnich miesięcznych temperatur powietrza są mniejsze na zachodzie, a większe na wschodzie;
wyrównany rozkład opadów w ciągu roku, z tym że we wschodniej części regionu przeważają opady półrocza ciepłego, co jest związane ze zwiększaniem się kontynentalizmu;
duża zmienność pogody;
duża liczba dni deszczowych;
dość silne wiatry na wybrzeżach.
Południowa część Francji obejmująca wybrzeża Morza Śródziemnego oraz obszar na południe od doliny Garonny leży w strefie podzwrotnikowej. Występuje tam tzw. klimat śródziemnomorski, czyli podzwrotnikowy wilgotny. Lato jest suche i ciepłe, a najwyższe opady występują w okresie jesienno‑zimowym. Taki roczny przebieg elementów klimatu wpływa na rodzaj upraw na tym obszarze. W Alpach i Pirenejach oraz na terenach wyżej położonych występuje klimat górski z piętrowo zaznaczoną strefowością klimatyczną. Niezwykle ważny czynnik, który wpływa na uprawy w tej części kraju, to ekspozycja stoków – najkorzystniejsza jest południowa. Ponadto duże znaczenie ma osłonięcie stoków oraz lokalne wiatry.
Roczny przebieg temperatury powietrza wyznacza na obszarze Francji dwie granice zasięgu upraw. Na południu Francji granica uprawy oliwki europejskiej pokrywa się z zasięgiem klimatu podzwrotnikowego (śródziemnomorskiego). W północnej części kraju przebiega północna granica uprawy winorośli. Linia ta biegnie od ujścia Loary do Oceanu Atlantyckiego, następnie nieco na południe od Paryża i dochodzi do granicy z Luksemburgiem.
Roczny przebieg opadów i ich wysokość stwarzają dogodne warunki dla uprawy roślin i chowu zwierząt. Ponadto naturalne zasoby wodne Francji wykorzystywane są do sztucznego nawodnienia ok. 9% użytków rolnych.
Kliknij, aby uruchomić podglądSlajd 1 z 3
Na zdjęciu wysokie góry, ośnieżone szczyty pozbawione roślinności, na pierwszym planie teren porośnięty trawą, kamienie.
Źródło: Gnomefilliere (https://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY-SA 3.0.
Przejdź do następnego slajdu
4. Środowisko przyrodnicze Francji – gleby
Największą powierzchnię zajmują gleby brunatne wytworzone w klimacie morskim pod lasami liściastymi. W północnej części kraju na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego występują bielice. Na obszarze objętym klimatem śródziemnomorskim przeważają gleby typu terra rosa (czerwona ziemia), które powstały na skałach wapiennych. W dolinach rzek nizinnych utworzyły się żyzne mady. Na obszarach górskich występują gleby o niewykształconym profilu – gleby górskie.
Gleby na obszarze Francji – poza terenami górskimi – charakteryzują się dużą produktywnością rolniczą.
Kliknij, aby uruchomić podglądSlajd 1 z 3
Na zdjęciu droga gruntowa w lesie liściastym.
Źródło: Tognopop (https://commons.wikimedia.org), public domain.
Przejdź do następnego slajdu
5. Struktura użytkowania ziemi
Użytki rolne zajmują 52,7% powierzchni Francji (2011 r.). Oznacza to, że ponad połowa obszaru kraju wykorzystywana jest do celów rolniczych oraz że w niektórych regionach Francji dominują krajobrazy rolnicze.
Strukturę użytkowania ziemi przedstawia rysunek poniżej.
Kliknij, aby uruchomić podglądNa ilustracji wykres, kolorowe kwadraty, użytkowanie ziemi we Francji. Grunty orne - 33,4%, łąki i pastwiska - 17,5%, sady, winnice, ogrody warzywne - 1,8%, lasy - 29,2%, pozostałe grunty - 18,1%
Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 1
Źródło: Edward Dudek, licencja: CC BY 3.0.
W tabeli zestawiono najważniejsze dane statystyczne dotyczące rolnictwa we Francji. Dane te wskazują, że pod względem globalnej produkcji rolnictwo francuskie zalicza się do najbardziej wydajnych w Europie i na świecie.
Wybrane dane dotyczące rolnictwa Francji w odniesieniu do świata i Europy
Wyszczególnienie
Wartość/jednostka
Udział w świecie (%)
Miejsce na świecie / w Europie
Zbiory zbóż
65,7
2,7
I m. w Europie
Plony zbóż
70,9 dt/ha
-
II m. w Europie
Zbiory buraków cukrowych
31,3 mln t
14,0
I m. na świecie
Zbiory rzepaku
6,4 mln t
10,9
III m. na świecie
Zbiory jabłek
1,7 mln t
2,5
VI m. na świecie
Zbiory winogron
5,8 mln t
8,6
V m. na świecie
Produkcja wina gronowego
4,5 mln t
72,3 kg/1 mieszkańca
17,3
II m. na świecie
Mleko krowie
23,3 mln t
3,9
III m. na świecie
Źródło: Roczniki Statystyki Międzynarodowej, GUS, Warszawa 2012
Rozmieszczenie ważniejszych upraw we Francji przedstawia poniższa mapa.
Kliknij, aby uruchomić podglądIlustracja przedstawia mapę rolnictwa Francji. Kolorem żółtym przedstawiono grunty orne, jasnozielonym – łąki i pastwiska, zielonym lasy, różowym roślinność śródziemnomorską i szarym nieużytki rolnicze (Alpy i Pireneje). Na mapie sygnatury obrazujące uprawy roślin (pszenica, jęczmień, kukurydza, buraki cukrowe, ziemniaki, słonecznik, len, chmiel, tytoń, oliwki, winorośl, owoce i warzywa) oraz hodowlę zwierząt (bydło, trzoda chlewna, owce, kozy). Sygnatury rozmieszczone równomiernie na terenie całego kraju. W osobnym kartonie Korsyka. Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dwa stopnie.
Użytkowanie ziemi, główne uprawy i hodowle we Francji
Największą powierzchnię upraw we Francji zajmują zboża – ok. 32% powierzchni użytków rolnych. Wysiewa się je głównie w zachodniej i północno‑zachodniej nizinnej części kraju wraz z typowymi uprawami strefy umiarkowanej – ziemniakami i burakami cukrowymi.
Wielkie znaczenie ma uprawa warzyw i owoców w rejonie Bretanii, w dolinach rzek Loary i Garonny oraz na terenach wokół dużych miast.
Ważną cechą rolnictwa Francji są bardzo wysokie plony z hektara. Należą one do najwyższych na świecie. Związane jest to z wysoką kulturą rolną i stosowaniem środków ochrony roślin.
Tradycyjną uprawą we Francji jest winorośl. Winnice znajdują się niemal w całym kraju. Najbardziej znane z produkcji wina są takie regiony, jak: Prowansja, Langwedocja i Akwitania na południu czy Szampania, Burgundia i Alzacja na północy.
Chów zwierząt występuje głównie na wyżynnych obszarach Półwyspu Bretońskiego, Masywu Centralnego i na terenach podgórskich. Wysoko przetworzone produkty mleczne, np. sery, należą do tradycyjnych wyrobów przemysłu spożywczego we Francji. Kraj ten to jeden z czołowych eksporterów żywności na świecie. W 2011 roku stanowiła ona 11,5% wartości całego eksportu Franca.org), licencja:
Przejdź do następnego slajdu
6. Cechy rolnictwa we Francji
Zróżnicowane warunki naturalne, długoletnie doświadczenie rolników, tradycja, a także współczesne potrzeby wykształciły specyficzny typ rolnictwa określanego jako intensywne rolnictwo towarowe. Ten termin oznacza, że rolnicy uprawiają różnorodne rośliny i hodują wiele gatunków zwierząt, osiągają dużą wydajność, a uzyskane produkty rolne