Odpowiedź :
Odpowiedź:
ABRAZJA - jeden z procesów erozyjnych. Polega na ścieraniu podłoża skalnego przez luźny materiał skalny przemieszczany przez prądy rzeczne i morskie, falowanie wód, przypływy i odpływy morskie, lodowce i wiatry, także na wzajemnym ścieraniu materiału skalnego, wskutek czego ulega on rozdrobnieniu i obtoczeniu. Zachodzi na stromych, skalnych brzegach dużych zbiorników wodnych, takich jak oceany, morza i duże jeziora. Pewne znaczenie ma również rozpuszczanie skał przez wodę. Efektem działania abrazji jest powstawanie klifu i platformy abrazyjnej.
AGLOMERACJA MONOCENTRYCZNA - duże skupisko ludności, w którego centrum znajduje się ośrodek miejski (tzw. rdzeń), a naokoło są przyrośnięte miasta satelitarne oraz zurbanizowane wsie. Miasta satelitarne najczęściej pełnią funkcje dzielnic sypialnych lub przemysłowych. Z czasem strefa podmiejska może zostać wchłonięta przez powiększające się miasto, stając się jego integralną częścią
AGLOMERACJA POLICENTRYCZNA - drugi rodzaj aglomeracji, tworzącej zespół wzajemnie powiązanych jednostek osadniczych, którego główną cechą jest brak jednego ośrodka centralnego
AKUMULACJA - geologiczny proces gromadzenia się osadów (okruchów mineralnych, skał, cząstek roślin i zwierząt, lodu) na dnie zagłębień terenu.
ALBEDO - stosunek ilości promieniowania odbitego do padającego. Jest parametrem określającym zdolność odbijania promieni przez daną powierzchnię
ANALFABETYZM FUNKCJONALNY - sytuacja, w której osoby nieposiadające wykształcenia lub posiadające formalne wykształcenie nie potrafią wykorzystać wiedzy do tego, by sprawnie funkcjonować w codziennym życiu w nowoczesnym społeczeństwie
ANEKUMENA - obszar na kuli ziemskiej trwale i całkowicie niezamieszkany przez człowieka i niewykorzystywany gospodarczo, w przeciwieństwie do ekumeny, czyli terenów stale zamieszkałych i subekumeny – terenów zamieszkałych czasowo. Do anekumeny można zaliczyć np. obszary pustynne, obszary polarne oraz szczytowe partie wysokich pasm górskich.
ANTROPOPRESJA - ogół działań człowieka (zarówno planowych i przypadkowych) mających wpływ na środowisko przyrodnicze
APARTHEID - był systemem politycznym, który określał relacje pomiędzy białymi a innymi rasami w Republice Południowej Afryki
APHELIUM - punkt na orbicie ciała niebieskiego krążącego wokół Słońca, znajdujący się w miejscu największego oddalenia (apocentrum) tego ciała od Słońca. Aphelium posiadają orbity okołosłoneczne ciał poruszających się po orbitach eliptycznych (nie kołowych), jak planety, planetoidy, czy komety.
ARCHAIK - w sensie geochronologicznym: najstarszy eon w dziejach Ziemi, trwający ok. półtora miliarda lat (od 4,0 do 2,5 mld lat temu). Archaik dzieli się na cztery ery: eoarchaik, paleoarchaik, mezoarchaik i neoarchaik
ASTENOSFERA - warstwa o grubości około 100 km, położona w górnej części płaszcza ziemskiego, tuż pod litosferą. Górna granica astenosfery leży na głębokości od 10 do 100 km, dolna na głębokości 350-400 km (górna 50-70 km pod oceanami i do 120 km pod kontynentami, dolna odpowiednio 400 i 250 km.
ATMOSFERA - gazowa powłoka otaczająca ciało niebieskie o masie wystarczającej do utrzymywania warstwy gazów w wyniku działania grawitacji
BARCHAN - wydma sierpowata – rodzaj ruchomej wydmy o półksiężycowatym kształcie i ramionach wysuniętych zgodnie z kierunkiem wiatru (w stronę zawietrzną), charakterystyczny dla pustyń piaszczystych, pozbawionych roślinności (Sahara, Kalahari)
BASEN OCEANICZNY - forma ukształtowania dna oceanicznego, ogromne obniżenia w skorupie, rozpościerające się poniżej szelfu i stoków kontynentalnych.
BRYZA - wiatr wiejący na granicy dwóch obszarów
BUDDYZM - nonteistyczny system filozoficzny i religijny, którego założycielem i twórcą jego podstawowych założeń był żyjący od około 560 do 480 roku p.n.e. Siddhārtha Gautama (pāli. Siddhattha Gotama), syn księcia z rodu Śākyów, władcy jednego z państw-miast w północnych Indiach. Buddyzm jest zaliczany do religii dharmicznych oraz do religii nieteistycznych.
CHOROBY CYWILIZACYJNE - (zwane także chorobami XXI wieku) to choroby szerzące się na całym świecie spowodowane rozwojem cywilizacji; częstotliwość ich występowania zależy od stopnia rozwoju cywilizacyjnego społeczeństwa.
CHÓW EKSTENSYWNY - rodzaj rolnictwa, w którym nie stosuje się sztucznych środków wspomagających uprawy, takich jak nawozy mineralne i pestycydy, co skutkuje jednak zmniejszonymi plonami. W systemie tym nakłady pracy są wysokie, a koszty niskie. Ten rodzaj rolnictwa stosuje się w krajach mniej rozwiniętych gospodarczo lub dysponujących rozległymi terenami (jak np. USA).
CHÓW INTENSYWNY - system produkcji rolniczej ukierunkowany na maksymalną wysokość plonów oraz zysk osiągane w warunkach dużego nakładu pracy i środków finansowych. Charakteryzuje je powszechne zastosowanie wysoko wydajnych maszyn, technik uprawy i hodowli, nawozów mineralnych i środków ochrony roślin. Rolnictwo intensywne występuje przede wszystkim w krajach wysoko rozwiniętych.
CIĘCIE POZIOMICOWE - znormalizowany dla danej mapy i skali odstęp pomiędzy kolejnymi warstwicami podstawowymi (zasadniczymi)
CIŚNIENIE ATMOSFERYCZNE - stosunek wartości siły, z jaką słup powietrza atmosferycznego naciska na powierzchnię Ziemi (lub innej planety), do powierzchni, na jaką ten słup naciska
COFKA - podwyższenie lustra wody postępujące w górę biegu cieku, powstające wskutek podnoszenia się stanu wody w zbiorniku końcowym, do którego ów ciek uchodzi – np. w morzu, jeziorze lub w rzece przyjmującej dopływ[1]. Może nastąpić w wyniku spiętrzenia wody przez długotrwałe działanie silnych wiatrów wtłaczających wodę w górę cieku (cofka wiatrowa), w wyniku pojawienia się zatoru lodowego lub działania zapory wodnej.
CYKL HYDROLOGICZNY - naturalny obieg wody na Ziemi. Obejmuje on procesy zachodzące zarówno w atmosferze, takie jak: parowanie, kondensacja, opady, transport wilgoci; w biosferze: pobieranie wody i jej oddawanie w procesie oddychania, czyli transpiracji, jak i w litosferze: wsiąkanie, spływ podziemny i powierzchniowy.
CYKLON TROPIKALNY - przemieszczające się nad oceanami najintensywniejsze energetycznie zjawisko cechujące atmosferę, związane z układem niskiego ciśnienia, w którym nie występują fronty atmosferyczne.
CZWARTORZĘD - najmłodszy okres ery kenozoicznej, który zaczął się 2,58 mln lat temu z końcem neogenu i wciąż trwa. Dzieli się na: plejstocen od 2,58 mln do 11,7 tys.
CZYNNIKI GLEBOTWÓRCZE - elementy środowiska geograficznego mające wpływ na powstawanie i rozwój gleb. Są one czynnikiem energetycznym lub substratem w procesie glebotwórczym.
DEFLACJA - długotrwały spadek przeciętnego poziomu cen w gospodarce przekładający się na wzrost siły nabywczej pieniądza. W warunkach deflacji za tę samą ilość pieniędzy po pewnym czasie można kupić więcej towarów i usług. Przeciwieństwem deflacji jest inflacja.
DEGLOMERACJA - proces mający na celu zahamowanie wzrostu zagęszczenia ludności. Wyróżnia się dwa typy deglomeracji: czynną (przenoszenie zakładów pracy poza granice aglomeracji) i bierną (niedopuszczanie do powstawania nowych miejsc zatrudnienia na terenie aglomeracji)
DEKOLONIZACJA - proces wyzwalania się narodów z zależności kolonialnej i tworzenia niepodległych państw w dawnych terytoriach zależnych . Może następować za porozumieniem stron – w sposób pokojowy, lub na skutek powstania, rewolucji czy innego konfliktu zbrojnego
DELTA - ujście rzeki w postaci kilku odnóg, tworzących obszar nizinny o charakterze bagiennym
DENUDACJA - Średnia prędkość „zdzierania kontynentów” wynosi około 6 mm/1000 lat. Po odciążeniu terenu przez denudację zwykle następują ruchy tektoniczne, które wznoszą obniżony teren. Wyróżnia się cztery stadia denudacyjne: najmłodsze, początkowe – tworzy się sieć rzek, przeważa wietrzenie mechaniczne.
DEPORTACJA - przymusowe przesiedlenie najczęściej całej grupy osób z powodów politycznych,
DETERMINIZM GEOGRAFICZNY - pogląd uznający czynniki środowiskowe (ukształtowanie terenu, klimat, rodzaj gleby, fauna i flora terenu) za decydujące w rozwoju społeczeństwa, kultury i gospodarki; pogląd, że środowisko geograficzne uzależnia człowieka od siebie
DEZURBANIZACJA - proces polegający na spadku liczby ludności miast w obszarach metropolitalnych oraz aglomeracjach, któremu towarzyszy rozwój oddalonych od nich małych miast.