Populacja jest to zbiór osobników jednego gatunku roslin lub zwierząt żyjących
na tym samym obszarze i wzajemnie na siebie oddziaływających.
Można więc mówić o populacji koniczyny na łące, jeleni w lesie lub żubrów w Puszczy Białowieskiej. Osobniki tej samej populacji są do siebie b. podobne, ale nie identyczne. Gdy wezmiemy np. wymienioną wcześniej populacje jeleni w lesie, to zauwazymy że pod niektórymi względami np. wielkościa lub ciężarem ciała różnią się one między sobą. Występ. tez różnice w ilości spozywanego pokarmu, w odporności na choroby lub odporności na zmienne czynniki srodowiskowe tj temperatura. Są to cechy osobnicze. Obok tego rodzaju cech, populacje charakteryzują cechy będące charakterystyczne dla całej populacji. Sa to: rozmieszczenie, liczebność, zagęszczenie, rozrodczość, śmiertelność i struktura wiekowa.
Rozmieszczenie - przestrzenny rozkład pojedynczych osobników na terenie zajmowanym przez ta populację
Wyróżniamy 3 typy rozmieszczenia osobników populacji w przyrodzie. Najczęściej występujace to rozmieszczenie typu równomiernego i skupiskowego. Jest jeszcze rozmieszczenie przypadkowe. Między r. równomiernym i przypadkowym trudno jest wyznaczyć wyraźna granicę. Większość jednak osobników występuje w r. przypadkowym.
• • • •
• • • •
• • • •
rozmieszczenie równomierne np. drzew owocowych w sadzie
••• ••••
•••
•••
rozmieszczenie skupiskowe np. jeżyn w lesie
• • • •
• • •
•• •
rozmieszczenie przypadkowe
U roslin o przypadkowości rozmieszczenia decyduje miejsce, gdzie upadło nasienie. Nierównomierność tego typu rozmieszczenia wynikać może z różnorodnych warunków środowiska, jak różnice w wilgotności podłoża, czy dostępność miejsca na założenie gniazda.
Liczebność - określa liczbę osobników tworzących ppulację
Policzenie wszystkich osobników w populacji jest w większości przypadków b. trudne lub wręcz niemozliwe. Trudno by było policzyć mrówki w mrowisku. Inaczej jest z duzymi organizmami. Mozna przeciez policzyć drzewa w lesie czy zubry w Puszczy Białowieskiej. Znane są metody stosunkowo dokładnego okreslenia liczebności populacji org. małych, a nawet mikroorganizmów. Jeżeli liczebność populacji odniesiemy do okreslonej powierzchni lub do okreslonej objetości, to mozna podać liczbę osobników przypadających na te jednostki. W ten sposób określamy zagęszczenie organizmów.
Zagęszczenie populacji - liczba osobników populacji występujących na określonej powierzchni lub w okreslonej objetości
W ten sposób mozna podać, że na 1 hektarze pola żyje około 1000 myszy polnych.
Liczebność i zagęszczenie populacji mogą zmieniać się sezonowo, w ciagu roku lub na przestrzeni wielu lat, gdyż liczebność i zagęszczenie populacji zależy od wielu czynników:
- niekorzystne działanie czynników środowiskowych powoduje spadek liczebności lub nawet zanik populacji.
Jeżeli weźmiemy populację 2 gatunków rysi i zajęcy zauważymy, że przy wzroście liczby zajecy, dobrze odżywiane rysie lepiej sie rozmnażają, ich liczba zwiększa się. Jest to przykład zależności pokarmowych.
O liczebności i zagęszczeniu populacji mogą decydować i inne czynniki np. w lesie liczba ptaków gnieżdżących się w dziuplach zależy od liczby starych drzew z dziuplami.
Podsumowując.
Czynniki wpływające na zmianę liczebności i zagęszczenia populacji:
- czynniki klimatyczne
- cechy środowiska
- wzajemne oddziaływanie na siebie osobników danej populacji i innych populacji
Wszystkie te czynniki działają na zmiany liczebności i zagęszczenia populacji, ale działają poprzez wpływ na jej rozrodczość i śmiertelność.
