Rdzeń kręgowy należy obok mózgowia do ośrodkowego układu nerwowego. Ma kształt lekko spłaszczonego sznura o średnicy ok. 1 cm. Rozpoczyna się bez wyraźnej granicy od rdzenia przedłużonego i biegnie w kanale kręgowym utworzonym przez leżące jeden nad drugim otwory kręgów kręgosłupa. Od rdzenia kręgowego odchodzą na boki włókna nerwowe, które tworzą korzenie grzbietowe (zawierają włókna ruchowe) i korzenie brzuszne (zawierają włókna czuciowe) łączące się bocznie w nerwy rdzeniowe. Na przekroju poprzecznym widać, że rdzeń kręgowy jest zbudowany z istoty białej położonej powierzchniowo i istoty szarej zajmującej środek i układającej się w kształt litery H. Wzdłuż rdzenia kręgowego biegnie kanał rdzeniowy wypełniony płynem mózgowo-rdzeniowym. Rdzeń kręgowy, podobnie jak mózgowie otaczają opony, które są kontynuacją opon mózgowia.
Rdzeń kręgowy jest częścią ośrodkowego układu nerwowego, gdzie przebiegają szlaki nerwowe wchodzące i wychodzące z mózgu, a także drogi, którymi są przenoszone informacje od receptorów, np. zakończeń czuciowych skóry, do efektorów np. mięśni szkieletowych. Odbieranie bodźców przez receptory i właściwe reagowanie na nie jest czynnością odruchową, a droga jaką przebywa impuls nerwowy wzdłuż tej drogi, nazywa się
łukiem odruchowym. W większości sytuacji odpowiedź na bodziec jest odruchem wrodzonym, zwanym również odruchem bezwarunkowym. Przykładem odruchu bezwarunkowego jest natychmiastowe cofanie ręki po zetknięciu jej z gorącą wodą lub po ukłuciu się kolcem róży. Takie automatyczne reakcje organizmu mają ogromne znaczenie w ochronie organizmu przed poważniejszymi uszkodzeniami zagrażającymi zdrowiu lub nawet życiu. W trakcie rozwoju, w miarę nabywania nowych doświadczeń, pojawiają się także nowe odruchy, które są odruchami nabytymi lub odruchami bezwarunkowymi. W ich powstawaniu uczestniczy kora mózgowa. Przykładem takiego odruchu warunkowego jest wydzielanie śliny już na widok cytryny. Odruch ten powstał w wyniku wcześniejszego doświadczenia, jakim było jedzenie kwaśnej cytryny.
Obwodowy układ nerwowy
Obwodowy układ nerwowy zbudowany jest z nerwów odchodzących z mózgu, czyli nerwów mózgowych oraz nerwów wychodzących z rdzenia kręgowego, czyli nerwów rdzeniowych.
