1. Labirynt - przestrzeń zapraszająca do odkryć czy pułapka bez wyjścia? Rozważ problem, odwołując się do podanego fragmentu opowiadania Brunona Schulza i innego tekstu kultury. Bruno Schulz, „Sklepy cynamonowe” Jest lekkomyślnością nie do darowania wysyłać w taką noc młodego chłopca z misją ważną i pilną, albowiem w jej półświetle zwielokrotniają się, plączą i wymieniają jedne z drugimi ulice. Otwierają się w głębi miasta, żeby tak rzec, ulice podwójne, ulice sobowtóry, ulice kłamliwe i zwodne. [...] W tak ą noc niepodobna iść Podwalem ani żadną inną z ciemnych ulic, które są odwrotną stroną, niejako podszewką czterech linij rynku, i nie przypomnieć sobie, że o tej późnej porze bywają czasem jeszcze otwarte niektóre z owych osobliwych a tyle nęcących sklepów , o których zapomina się w dnie zwyczajne. Nazywam je sklepami cynamonowymi dla ciemnych boazeryj tej barwy, którymi są wyłożone. [...] Trzeba się było zapuścić według mego obliczenia w boczną uliczkę, minąć dwie albo trzy przecznice, ażeby osiągnąć ulicę nocnych sklepów. To oddalało mnie od celu, ale można było nadrobić spóźnienie, wracając drogą na Żupy Solne. Uskrzydlony pragnieniem zwiedzenia sklepów cynamonowych, skręciłem w wiadomą mi ulicę i leciałem więcej aniżeli szedłem, bacząc, by nie zmylić drogi. Tak minąłem już trzecią czy czwartą przecznicę, a upragnionej ulicy wciąż nie było. W dodatku nawet konfiguracja ulic nie odpowiadała oczekiwanemu obrazowi. Sklepów ani śladu. Szedłem ulicą, której domy nie miały nigdzie bramy wchodowej, tylko okna szczelnie zamknięte, ślepe odblaskiem księżyca. Po drugiej stronie tych domów musi prowadzić właściwa ulica, od której te domy są dostępne - myślałem sobie. Z niepokojem przyspieszałem kroku, rezygnując w duchu z myśli zwiedzenia sklepów. Byle tylko wydostać się stąd prędko w znane okolice miasta. Zbliżałem się do wylotu, pełen niepokoju, gdzie też ona mnie wyprowadzi.

Labirynt w tym fragmencie ma związek z nocą, symbolizującą ciemną stronę natury ludzkiej. Nie ma on granic, rozrasta się z każdym kolejnym krokiem bohatera, podobnie jak psychika ludzka, zagmatwana i niezbadana. Atmosfera labiryntu sprawia wrażenie nieprzyjaznej, choć budzi ciekawość bohatera i niejako pcha go do przodu. Wędrówka ma na celu dotarcie do czegoś nęcącego, jak sam autor określa sklepy cynamonowe. Można ją potraktować jako metaforę podróży w poszukiwaniu prawd, budzących w bohaterze jakiś niepokój i strach.

Przykład motywu labiryntu w „Zbrodni i karze”

W „Zbrodni i karze” to Petersburg przypomina labirynt, w którym u ludzi ujawniają się największe słabości i najgorsze instynkty. Takie zachowania jak pijaństwo czy prostytucja są tu powszechne, a nędzę i brud widać na każdym kroku. Mieszkańcy są jakby zniewoleni i uwięzieni w labiryntach miasta. Raskolnikow również czuje się osaczony i przytłoczony miastem. Aby wydostać się z tego przygnębiającego labiryntu biedy, posuwa się do morderstwa, szukając w nim ratunku dla siebie. Jednak zbrodnia popycha go w jeszcze większe zagubienie. Błądzenie bez celu po niekończących się uliczkach miasta odzwierciedla również stan jego ducha, zbliżającego się do obłędu. Wyjściem z labiryntu, a jednocześnie ratunkiem dla utrapionej duszy mężczyzny jest miłość i odpokutowanie popełnionego grzechu.

Motyw labiryntu w literaturze

Motyw labiryntu w literaturze pojawiał się już od czasów antycznych i chętnie sięgano po niego we wszystkich epokach literackich. Uosabia on zazwyczaj skomplikowaną i zagmatwaną konstrukcję otaczającego nas świata oraz człowieka jako istoty zagubionej przez ograniczone możliwości poznawcze, poszukującej drogi do odkrycia prawdy. Literacki labirynt może kojarzyć się czytelnikowi z niebezpieczeństwem, czyhającym zagrożeniem. Z drugiej strony można spojrzeć na labirynt jak na uporządkowany model rzeczywistości, a poprzez jego poznanie człowiek zdobywa wiedzę o tym, jak ułożony jest nasz bogaty w różnorodność świat.

#SPJ1