Odpowiedź :
Odpowiedź:
Rodzaje literackie wywodzą się ze starożytności. Dzielimy je na:
- epikę
W utworach epickich narrator opowiada o wydarzeniach rozgrywających się w przedstawionym świecie.
Gatunki epickie: opowiadanie, powieść historyczna, obyczajowa, fantasty, przygodowa, kryminalna, detektywistyczna, nowela, bajka, mit, legenda, baśń.
Narrator - często fikcyjna osoba opowiadająca o świecie przedstawionym w utworze. Narracja, czyli opowieść o świecie przedstawionym w utworze może być:
• Pierwszoosobowa - narrator to uczestnik przedstawianych zdarzeń; ujawnia się poprzez czasowniki 1 os. l.poj. Lub l.mn.
• Trzecioosobowa - narrator opisuje wydarzenia, ale sam w nich nie uczestniczy; w opowiadaniu używane są czasowniki w 3. os. 1. poj.
Fabuła-wszystkie wydarzenia składające się na opowieść o losach bohaterów: te, które tworzą akcje oraz te, które poza nią wybiegają.
Wątek -ciąg zdarzeń związanych z jedną lub kilkoma postaciami. Zdarzenia stanowiące główny temat utworu tworzą wątek główny, pozostałe to wątki poboczne, uzupełniające fabułe. Niektóre utwory są skupione na jednym wątku (np. jednowątkowe nowele), w innych pojawia się wiele wątków (np. wielowątkowa powieść).
Świat przedstawiony w utworze to fikcyjna rzeczywistość, jej elementami są: czas i miejsce akcji, bohaterowie, opisane wydarzenia.
Bohater:
•tytułowy - postać wymieniona w tytule utworu
•główny - postać odgrywająca ważną rolę w utworze, jej losy to właściwy temat przedstawianej fabuły
•drugoplanowy - uczestniczy tylko w niektórych wydarzeniach, ale jest związany z postacią główną
•epizodyczny - występuje w mniej istotnym epizodzie, pojawia się w tle fabuły
•statyczny - jego charakter nie ulega zmianie
•dynamiczny - pod wpływem wydarzeń przechodzi wewnętrzną przemianę
Akcja-układ wydarzeń lub sytuacji rozwijających się w czasie i zmierzających do jakiegoś celu. Kolejne zdarzenia tworzą łańcuch przyczynowo - skutkowy - działania bohaterów prowadzą do kolejnych wydarzeń. Wśród elementów akcji można wyróżnić:
• prolog - wstępna część utworu, informuje o ważnych dla fabuły wydarzeniach poprzedzających
•zawiązanie akcji - początkowy etap, zarysowanie tematu utworu, przedstawienie głównych bohaterów konfliktu, czasu i miejsca akcji, właściwą akcje
•punkt kulminacyjny - moment największego napięcia, gdy decydują się losy bohaterów
•perypetie i intrygi - nagłe zmiany w losach bohaterów; komplikacje, które wynikają ze sprzeczności dążeń poszczególnych bohaterów
•rozwiązanie akcji - rozstrzygnięcie konfliktu, rozstrzygnięcie wszystkich wątków
•epilog - końcowa część utworu przedstawiająca losy bohaterów po zakończeniu właściwej akcji
•epizod - fragment utworu mający luźny związek z fabułą
• retrospekcje - przywoływanie wcześniejszych wydarzeń z życia bohatera.
- dramat
Cechy charakterystyczne dzieł dramatycznych:
*brak narratora lub podmiotu lirycznego
*podział na role
*składają się z tekstu głównego (wypowiedzi bohaterów), dialogów (rozmowy co najmniej dwóch postaci) i monologów (dłuższe wypowiedzi jednej osoby) oraz tekstu pobocznego - didaskaliów (wskazówek dla reżysera, scenografa, aktorów)
spektakl - inaczej sztuka teatralna, widowisko, przedstawienie teatralne odgrywane przez aktorów przed publicznością
akt - większa część sztuki teatralnej stanowiąca pewną całość, obejmująca zamknięty fragment akcji
scena - przebieg akcji, np. scena ukazująca wypadek: scena kulminacyjna.
- liryka
W liryce wypowiada się podmiot liryczny (Ja liryczne), który przedstawia swoje refleksje, uczucia, wewnętrzne przeżycia i stany. Utwory liryczne zwykle są pisane wierszem.
wiersz - sposób zapisu tekstu z podziałem na wersy; utwór poetycki
wers -wyodrębniona pojedyncza linijka tekstu
zwrotka (strofa) - grupa wersów wyróżnionych graficznie odstępem pomiędzy nimi
wiersz biały- pozbawiony rymów
wiersz wolny - wiersz nieregularny, o różnej liczbie sylab w wersach (różnej długości wersów), zróżnicowanej rytmice
Typy liryki ze względu na obecność podmiotu lirycznego:
*Bezpośrednia - w wierszu ujawnia się (w zaimkach lub formach czasownika) podmiot liryczny. Niekiedy podmiot występuje jako zbiorowość, ,,my" - mamy w tedy do czynienia z liryką podmiotu zbiorowego.
*Pośrednia - nie pojawiają się zaimki czy formy czasownika wskazujące na podmiot Iiryczny w 1 os. (l.poj. lub l.mn.):
- Opisowa - to utwór poetycki będący opisem czegoś, np. krajobrazu.
- Sytuacyjna (narracyjna) - występują tu elementy narracji, przedstawiona jest prosta fabuła, pojawiają się partie dialogowe, opisywany jest bohater liryczny, emocje nie są nazywane wprost, wynikają z przedstawionych wydarzeń.
Typy liryki ze względu na obecność wskazanego w utworze odbiorcy:
- Inwokacyjna [liryka zwrotu do adresata) - w utworze wskazany jest wyraźny adresat liryczny, którym może być osoba lub grupa osób, pojęcie abstrakcyjne (miłość, śmierć) itp.
- O liryce apelu mówimy, gdy podmiot liryczny kieruje swą wypowiedź do określonego adresata chcąc wpłynąć na jego postawy i poglądy, wezwać go do konkretnego działania.
Mam nadzieję, że pomogłam :)
Liczę na naj