Wzrost znaczenia możnowładztwa
Osłabieniu władzy książęcej w okresie rozbicia dzielnicowego towarzyszył wzrost znaczenia możnych. Rozpowszechnił się stosowany wcześniej zwyczaj wynagrodzenia ziemią urzędników oraz uposażenia nią żołnierzy i instytucji kościelnych. Książęta poprzez rozdawanie posiadłości instytucjom kościelnych i osobom świeckim zjednywali sobie ich poparcie. Feudałowie powiększali swoje włości również w drodze kupna oraz dzięki związkom małżeńskim. Często posuwali się do samowolnego zagarnięcia obszarów niezagospodarowanych i przywłaszczania ziemi chłopskiej. W XII wieku największym obok władcy właścicielem ziemskim były instytucje kościelne – biskupstwa i opactwa. Wielka własność świecka rozwijała się nieco wolniej.
Obszar wielkiej własności ziemskiej obejmował trzy kategorie gruntów. Przeważająca część powierzchni uprawnej podzielona była na gospodarstwa rodzinne i była uprawiana przez chłopów. Niewielki obszar użytków rolnych znajdował się w rękach właściciela feudalnego jako tzw. rezerwa pańska. Trzecią część stanowiły nieużytki lub obszary użytkowane wspólnie.
