Z „Balladyny“ Juliusza Słowackiego można wyciągnąć naukę i przestrogę, że morderstwo, zdrada, niewdzięczność wobec matki muszą zostać ukarane. Tytułowa bohaterka dokonała szeregu zbrodni. Jej ofiarą padła siostra Alina, będąc żoną Kirkora zdradziła go i żeby ukryć swoje zbrodnie, nadal zabija: Grabca, Pustelnika, Gralona, Kostryna i Kirkora. Okazała okrucieństwo matce, wyrzekając się jej i wypędzając z zamku.
Nie ma winy bez kary więc Balladyna zostaje ukarana. Jako królowa paradoksalnie wydaje na siebie wyrok, ponieważ to ona jest sprawcą zbrodni. Dosięga ją sprawiedliwość sądów Bożych, gdyż ginie od rażenia piorunem.
Także ballada „Świtezianka“ Adama Mickiewicza zawiera przesłanie, że nie ma przebaczenia dla zdrady. Według ludowej prawdy za przewinienie człowieka zawsze spotka go zasłużona kara, gdyż „... kto przysięgę naruszy,/ Ach, biada jemu, za życia biada!/ I biada jego złej duszy!”.
Strzelec przysięgał miłość ukochanej, ale poddany próbie nie dotrzymał danego słowa i uległ pokusie, bycia z inną. Za swoje przewinienie dosięgła go kara: zginął w toni jeziora. Od tego czasu nad jeziorem spotkać można duszę młodej dziewczyny i rozpaczającego Strzelca.
Zarówno „Balladyna“ jak i „Świtezianka“ wpisane są w moralistykę ludową, według której „nie masz zbrodni bez kary", krzywda wyrządzona innym pociąga za sobą karę, od której nie uwalnia nawet śmierć.
