WNP powstała na mocy tzw. układu białowieskiego z 8 grudnia 1991, podpisanego przez prezydentów Rosji Borysa Jelcyna i Ukrainy Leonida Krawczuka oraz Przewodniczącego Rady Najwyższej Białorusi Stanisława Szuszkiewicza, jako alternatywa ustrojowa dla byłych republik ZSRR, pragnących zrzucić radzieckie zwierzchnictwo Kremla (jako ośrodka władzy nadrzędnej) bez narażenia się na zarzut separatyzmu i idących za tym potencjalnych konsekwencji. Aby zbytnio nie razić pozycją imperialną Moskwy, siedzibą władz WNP został Mińsk (stolica Białorusi). WNP początkowo obejmowała wówczas jedynie trzy kraje słowiańskie: Rosję, Ukrainę i Białoruś[1][2].
Na spotkaniu, które odbyło się 14 grudnia 1991 roku w Aszchabadzie (Turkmenistan), postanowiono że WNP jest zaplanowana z myślą o wszystkich byłych republikach byłego ZSRR. Na mocy protokołu z Ałma-Aty z 21 grudnia 1991 roku do organizacji przystąpiło kolejnych osiem republik rozwiązanego ZSRR: Kazachstan, Kirgistan, Mołdawia, Turkmenistan, Uzbekistan, Tadżykistan, Armenia i Azerbejdżan. Później też przystąpiła Gruzja (22 grudnia 1993 roku) po obaleniu rządu Zwiada Gamsachurdii[2].
Kolejnym wydarzeniem była ratyfikacja układu białowieskiego lub protokołu z Ałma-Aty. Jako pierwsze państwa ratyfikowały ten układ Ukraina i Białoruś (10 grudnia 1991) oraz Rosja (12 grudnia 1991 roku). Kolejne ratyfikacje trwały aż do 1994 roku: Kazachstan (23 grudnia 1991 roku), Turkmenistan (26 grudnia 1991 roku), Armenia (18 lutego 1992), Kirgistan (6 marca 1992 roku), Uzbekistan (1 kwietnia 1992 roku), Tadżykistan (26 czerwca 1993 roku), Azerbejdżan (24 września 1993 roku) i Mołdawia (8 kwietnia 1994 roku)[2].
Podczas konferencji białowieskiej delegacja rosyjska zaproponowała nazwę Wspólnota Demokratycznych Państw, uzasadniając to tym, że proponowana przez ukraińską delegację nazwa Wspólnota Niepodległych Państw, zawierała dwa synonimy, gdyż państwo z samej natury jest niepodległe. Jednak ze względu na istniejącą w czasach ZSRR niepełną niepodległość państw satelickich, delegacje wszystkich trzech państw zdecydowały się na ukraińską propozycję[3].
Statut WNP podpisany został 22 stycznia 1993 roku. Ratyfikowały statut WNP następujące państwa: Rosja (20 lipca 1993 roku), Tadżykistan (4 sierpnia 1993 roku), Azerbejdżan (14 grudnia 1993 roku), Białoruś (18 stycznia 1994 roku), Uzbekistan (9 lutego 1994 roku), Armenia (16 marca 1994 roku), Kirgistan (12 kwietnia 1994 roku), Kazachstan (20 kwietnia 1994 roku) i Mołdawia (27 czerwca 1994 roku). Statutu nie ratyfikowały: Ukraina i Turkmenistan[2].
22 października 1993 akces do WNP zgłosiła Gruzja, po tym, jak obalony został rząd Zwiada Gamsachurdii, a prezydentem Gruzji został Eduard Szewardnadze. Od tego czasu wspólnota liczyła 12 członków. W lutym 2006 Gruzja wystąpiła z Rady Ministrów Obrony WNP ze stwierdzeniem „Gruzja obrała kurs na członkostwo w NATO i nie może być członkiem dwóch struktur militarnych jednocześnie”[4].
