Odpowiedź :
1. Rozpoznanie wstępne
- przedstawienie bohaterów, kim są
- forma podawcza – dialog
- umiejscowienie fragmentów w całości utworu
- Świętoszek pokazany z różnych punktów widzenia, różnych perspektyw
2. Charakterystyka Świętoszka – w oczach Orgona
- pobożny, manifestuje pobożność każdego dnia
- wnosi spokój w życie ludzi
- pokorny, usłużny
- skromny, prowadzi ubogie życie
- część pieniędzy od Orgona oddaje biednym
- troszczący się o rodzinę Orgona
- zrządzeniem niebios znalazł się w jego domu
- surowy wobec siebie i innych
- śmieszność Tartuffa (żałuje zabitej pchły)
- Orgon przekonany o słuszności swoich racji odrzuca upomnienia Kleanta
3. Postawa Orgona
- zachwyt, uwielbienie
- brak krytycyzmu
- nieprzyjmowanie uwag członków rodziny
- naiwność
- przedkładanie Tartuffa ponad rodzinę
- dzięki niemu ważne stają się sprawy duchowe, a nie doczesne (pogarda dla świata)
- Świętoszek nauczył go jak radzić sobie w różnych sytuacjach życiowych, dystans do rodziny
4. Świętoszek w oczach Kleanta:
- zarzuca Orgonowi, że nie zna człowieka, którego przyjął pod swój dach
- ironiczny stosunek wobec Orgona
- ma Świętoszka za przybłędę, nędzarza
- dostrzega fałsz, obłudę, hipokryzję, udawaną świętość
- jest przekonany, że nie myli się w ocenie Świętoszka
- dostrzega jego interesowność
- dewocja ma mu przynieść korzyści materialne
- perfidia Tartuffa polega na wykorzystywaniu religijnego zaangażowania Orgona i jemu podobnych
- prawdziwa pobożność nie ma nic wspólnego z manifestowaniem swojej religijności i postawą Świętoszka
5. Świętoszek w scenie z Elmirą, bohater w jej oczach, jej postawa.
- Tartuffe w scenie z Elmirą pokazuje swoje prawdziwe oblicze: uwodziciela, obłudnika
- domaga się dowodów miłości
- używa bałamutnych argumentów, że niebo będzie im sprzyjać, ich romans nie jest grzechem
- pycha, pewność siebie
- relatywizacja wartości (przesuwanie granicy między dobrem i złem)
- zło czynione w tajemnicy nie jest złem
- brak skrupułów
- wykorzystywanie naiwności Orgona
- pogarda wobec Orgona, poczucie wyższości nad zdradzonym mężem
- Elmira udaje zakochaną w Świętoszku
- rozmowa jako element intrygi demaskujący zamiary Tartuffa
- udaje, że przed romansem powstrzymuje ją kara niebios i nadejście męża
6. Funkcjonalne wykorzystanie całości utworu.
7. Wnioski:
- Świętoszek pokazany z różnych perspektyw, pokazana dwulicowość bohatera
- problem obłudy, hipokryzji religijnej, ich wpływu na otoczenie
- postawy bohaterów utworu różnią się: od naiwnego uwielbienia, przez krytycyzm, do prób demaskowania
- aktualność problemu w dzisiejszym świecie
- komedia Moliera – "śmiech przez łzy” – rodzina Orgona u progu katastrofy spowodowanej niefrasobliwością ojca
Propozycje odpowiedzi do tematu 2 - Na podstawie podanego fragmentu utworu Hanny Krall Zdążyć przed Panem Bogiem przedstaw przemyślenia Marka Edelmana o możliwościach godnego życia w czasach Zagłady i różnych poglądach na temat godnej śmierci.
1. Rozpoznanie wstępne:
- Marek Edelman – jeden z przywódców powstania w getcie żydowskim, świadek Zagłady, po wojnie lekarz – kardiolog
- "Zdążyć…” – reportaż, rozmowa dziennikarki z bohaterem wydarzeń, prowadzona po wojnie, perspektywa wspomnień, narracja pozornie chaotyczna oddająca sposób przywoływania zdarzeń z pamięci
- określenie problemu
2. Różne poglądy na temat godnej śmierci:
- powszechność, stereotypowość opinii, że godna śmierć – tylko z bronią w ręku
- przywołanie opinii amerykańskiego profesora: wartościowa jest walka, poświęcenie, żeby nie iść "jak barany na śmierć”
- walka z bronią w ręku podstawą przyszłej chwały, pozostaje w pamięci przyszłych pokoleń
- tworzenie mitu i legendy bohaterskich walczących
- polemiczny charakter wypowiedzi Edelmana
- jego bunt, protest przeciwko uznaniu śmierci w komorze gazowej za gorszą
- zgroza, tragizm takiej śmierci – nieuchronność losu
- beznadzieja, brak szans, dramatyzm sytuacji bez wyjścia
- próba zrozumienia , dlaczego łatwiej jest przyjąć śmierć z bronią w ręku niż śmierć w komorze – śmierć w komorze gazowej pokazała do czego zdolny jest człowiek, do tworzenia obozów zagłady, do okrucieństwa, cynicznej, beznamiętnej zaplanowanej eksterminacji innego narodu
- nie można patrzeć na kogoś, kto kopie sobie dół
- śmierć niegodna jest tylko wtedy, kiedy próbowało się przeżyć cudzym kosztem,
3. Możliwości godnego życia w czasach Zagłady:
- przywołanie historii Żyda na beczce jako symbolu śmieszności, groteskowości
- bezkarność w niszczeniu drugiego człowieka, pozbawienie go godności
- ważna jest obrona własnej godności ("nie dać się wepchnąć na beczkę”), stąd decyzja o wybuchu powstania w getcie
- powstanie w getcie jako bunt przeciwko Niemcom, przeciwko bierności,
- wybór sposobu umierania, zamanifestowanie wolności
- działanie, aktywność jako szansa na przetrwanie (konspiracja)
- bierność oznacza śmierć
- nawet w czasach Zagłady istnieje miłość
- potrzeba posiadania kogoś bliskiego, ludzie żyją dla kogoś innego
- wojna jako czas próby
4. Odwołania do całości utworu
5. Wnioski:
- przemyślenia Edelmana – ostatniego przywódcy w getcie żydowskim – dotyczące godnej śmierci mają charakter polemiczny wobec powszechnych opinii
- godna śmierć to nie tylko ta z bronią w ręku, bohaterska, która rodzi mity i legendy
- niemniej godną śmiercią jest ta w komorze gazowej, wymaga nawet więcej odwagi wynikającej ze świadomości nieuniknionego losu
- walka w getcie, aktywność jako próba przetrwania, obrona godności ("nie dać się wepchnąć na beczkę”)
- demitologizacja i deheroizacja powstania w getcie i jego uczestników, podkreślenie ich zwyczajności