Chodzi mi o wiersz Morsztyna pt. "na krzyżyk na piersiach jednej panny" i "do jednej". Na czym polega koncepcja tych wierszy i co chce przez nie wyrazić.

Odpowiedź :

Do jednej:
Cały wiersz to rozbudowana apostrofa-inwokacja-do kobiety. Czytając wiersz tak, jak jest napisany, widzimy pewien obraz kobiety. Podmiot liryczny mówi jej, że nie dziwi się, że każdy, kto ją zna wspomina ją dobrze. Wychwala jej zalety. Mówi, że jest obowiązkowa, dogląda bydła, a dodatkowo smaży pigwy. Podmiot lir. mówi, że umie nawet robić lekarstwa, a przy stole zawsze jest gościnna. Ponadto dobrze tańczy i nigdy nie wywyższa się, ale wszyscy ją chwalą, a nawet kanonizują. Wiersz ten ma również drugie znaczenie. Kiedy czytamy tylko pierwsze człony wyróznionych myslnikiem wyrazów i domyślamy się ich drugiego członu. Widzimy że wiersz ukazuje zupełnie inny wizerunek kobiety. Jest tu więc paradoks. Różnica jest istotna. Wszyscy ją ganią, doglądając bydło lubi wypić piwo, w ogóle ma skłonności do alkoholu, mąż nie ma z nią łatwego życia. Dziwne, że ją chwalą, bo gdzie indziej takie palą.

Na krzyżyk na piersiach jednej panny
Podmiot liryczny w pierwszej zwrotce zwraca sie bezpośrednio do Boga jako do świętości i przyczyny swojego zbawienia. Autor pyta, dlaczego duszom ,którym wcześniej ze swojej łaski dawał wolność, teraz ją odbiera. Sytuację tą porównuje podmiot lir. do więzienia bez wyjścia. Mówi o swoim uczuciu do kobiety. Tylko męki obmyją jego grzech. Kobieta, którą opisuje ma na piersiach krzyżyk z figurą Jezusa. Podmiot prosi Boga, aby zamienił się z nim na miejsca, a wtedy on zostanie przy kobiecie i nie umrze. W ostatniej zwrotce mówi, że nie dziwi się jak zmarli podnoszą się w grobie, kiedy widzą Chrystusa między łotrami - tak nazywa piersi kobiety, dając tym do zrozumienia czytelnikowi, że są one źródłem zła i grzechu.