Jeziora tektoniczne zawdzięczają swoje istnienie ruchom tektonicznym skorupy ziemskiej. Jeziora te występują w obniżeniach tektonicznych na równinach (np. jeziora: Górne, Wiktorii, Ładoga), na przedgórzu (np. jez Bałchasz) oraz w rynnowych rozpadlinach i rowach tektonicznych (np. jeziora; Bajkał, Tanganika, Kiwu). Szczególnie duża liczba jezior w rozłamach tektonicznych znajduje się w systemie rowów wschodniej Afryki. Są to jeziora dość duże i bardzo głębokie.
jeziora rynnowe, wąskie, długie, o stromych brzegach, urozmaicone rzeźbie dna, wcięte głęboko w podłoże; tworzą charakterystyczne ciągi jeziorne o przebiegu południkowym prostopadłe do ciągów moren czołowych.
Cyrkowe -jeziora lodowcowe górskie, utworzone przez lodowce górskie. zwane też karowymi, zajmujące przestrzeń dawnych pól firnowych wydr, w kierunku doliny zablokowane ryglem skalnym (np. Wielki i Mały Staw w Karkonoszach, Czarny Staw Gąsienicowy), jeziora morenowe powstałe w wyniku zatarasowania doliny wałem morenowym (np. Morskie Oko)
