Rozwiązane

1) Wymień uprawnienia polityczne, które szlachta polska zdobyła w XVI w.
2) Scharakteryzuj proces modernizacji (unowocześnienia) polskiego państwa w dobie ruchu egzekucyjnego. Oceń stopień realizacji postulatów ruchu.
3) Przeczytaj fragment konstytucji Nihil novi i wykonaj polecenia:

Ponieważ prawa ogólnie i ustawy publiczne dotyczą nie pojedyńczego człowieka, ale ogółu narodu, przeto na tym walnym sejmie radomskim wraz ze wszystkimi królestwa naszego prałatami, radami i posłami ziemskimi za słuszne i sprawiedliwe uznaliśmy, jakoż postanowiliśmy iż, odtąd na potomne czasy nic nowego (nihil novi) stanowionym być nie ma przez nas i naszych następców, bez wspólnego zezwolenia senatorów i posłów ziemskich, co by było z ujmą u ku uciążeniu Rzeczpospolitej oraz ze szkodą i krzywdą czyjąśkolwiek, tuteż zmieżało ku zmianie prawa ogólnego i wolnosci publicznej.
( cyt za. F.papee, upadekrównowagi stanów w Polsce, kraków 1923)

a) odpowiedz w czyim imieniu został oficjalnie wystawiony cytowany dokument.
b) ma podstawie wiedzy pozażródłowej wymień grupy, które uczestniczyły w uchwaleniu tego dokumentu.
c) wyjasnij sformułowania " ujma i uciazenie Przeczpospolitej" oraz "prawo ogólne i wolnosc publiczna"
d) własnymi słowami przedstaw postanowienia cytowanego dokumentu.
e) na podstawie tekstu oraz wiedzy pozażródłowej wyjasnij w jaki sposob konstytucja ta zmieniła ustrój państwa w stosunku do stanu przed 1505 r.

Odpowiedź :

1) *żąd na służbe poza granicami kraju - szlachta wyruszając na wojne za granicą, otrzymywała za to pieniądze
* wykup szlachcica z niewoli - jeśli wpadł w rece wroga król ma obowiązek go wykupiś
* możliwość usuwania przez szlachtę krnąbrnego i nieużytecznego sołtysa
*nietykalność osobista i majątkowa szlachty - król bez wyroku sądowego nie mógł odebrać im dóbr,ani pozbawić wolności
* nie płaciła cła za towary sprowadzane zza granicy

2) Ruch egzekucyjny miał na celu naprawe panstwa. Wprowadzona została ekzekucja dóbr, poprzedzona wcześniejszą lustracją. Obciążono podatkami duchowieństwo i zakazano ściągania dziesięciny, wymuszono też na nic tolerancje religijną. Szlachta stała się sobie równa, ujednolicono i zkodyfikowano prawo - egzekucja praw. Skutkami tego było osłabienie magnaterii, wzmocnienie państwa i tymczasowej pozycji króla. Postulaty zostały zrealizowane w większości, wiec proces naprawy państwa Polskiego się udał.

3)
a) w imieniu ogółu narodu (czyt.szlachty)
b) ruch egzekucyjny - drobna szlachta, magnateria, król
c) 'ujmą i uciężeniem Rzeczpospolitej' - co by było ze szkodą dla Rzeczpospolitej
d) Nic nie zostanie zmienione w państwie bez zgody Sejmu Walnego, szlachta jest sobie równa, Sejm dzieli się na 3 organy: sejm, senat i król. Wprowadzenie demoktacji szlacheckiej w Polsce.
e) Konstytucja wprowadziła demokracje szlachecką, w początkach polskiego parlamentaryzmu . Dawała władze ustawodawczą dla Sejmu, kontrolowali oni też działalność króla. Pozycja władcy znacznie się osłabiła.