Dam 35 punktuw!!! Przeczytaj dokument, napisz, jakie według ciebie były najistotniejsze skutki rozbicia dzielnicowego?


Skutki rozbicia dzielnicowego (1138-1320)

Podział Polski na dzielnice spowodował liczne zmiany w dziedzinie polityki, życia

społecznego i gospodarki. Były to zarówno zmiany pozytywne, jak i negatywne.

Zmiany społeczno-polityczne

– wzrost znaczenia możnowładców (immunitety, książęta zainteresowani

pozyskiwaniem nowych terenów zamiast sprawnym zarządzaniem)

– utrata części terytoriów (Śląsk, Pomorze Zachodnie) w wyniku parcia książąt i

margrabiów niemieckich na wschód

– decentralizacja – odrębne przepisy prawne w poszczególnych dzielnicach

– napływ osadników cudzoziemskich (Niemców, Holendrów, Żydów)

– wzrost świadomości narodowej Polaków (wspólny język, tradycja i stolica –

Kraków) wokół niepodzielonej organizacji kościelnej z arcybiskupem Gniezna na

czele

Zmiany gospodarcze

– przejściowy upadek gospodarki (granice blokujące handel, wojny niszczące

zasiewy)

– spustoszenie południowej Polski spowodowane najazdem Mongołów (1 poł. XIII

w.)

– rozwój rolnictwa w związku z koniecznością lepszego wykorzystania posiadanej

ziemi (zagospodarowanie pustek – nowe osady, trójpolówka, nowoczesne

narzędzia – brona, pług z metalowym lemieszem)

– przekształcanie podgrodzi w miasta (same grody przebudowywane w zamki –

np. Wawel w Krakowie, albo wchłaniane przez miasta – np. Gniezno, Wrocław)

– upowszechnienie stosunków feudalnych (nadania ziemi i immunitety)

Osadnictwo na prawie niemieckim (na wzór Magdeburga):

– założenie wsi przez grupę osadników na podstawie aktu lokacji wydanego przez

feudała

– każdy osadnik dostawał jednakową działkę ziemi (łan – ok. 25 hektarów)

– przywódca grupy (zasadźca) otrzymywał dodatkowe prawo – np. prowadzenia

karczmy lub młyna – oraz sprawował sądy w imieniu feudała jako sołtys

– mieszkańcy wsi tworzyli wraz sołtysem samorząd (ławę wiejską)

– osadnicy płacili panu czynsz (po upływie lat tzw. wolnizny) – motywacja do

wydajnych sposobów uprawy ziemi

Na prawie niemieckim lokowano również miasta (zasadźca nosił tytuł wójta, a

osadnikami byli początkowo głownie cudzoziemcy – z Niemiec i Niderlandów).

Śladem lokacji na prawie niemieckim są:


– nazwy geograficzne (od imienia lub narodowości założyciela, np. Piotrowice,

Węgrzce, albo od samego faktu lokacji, np. Nowiny, Wola)

– zachowany układ wsi złożonej z jednakowych działek wzdłuż jednej drogi

(ulicówka, łańcuchówka) albo wokół placu z kościołem, cmentarzem lub karczmą

(owalnica)

– zachowany układ miasta (szachownica wąskich ulic z jednakowymi działkami

wokół prostokątnego rynku z kościołem i ratuszem)

Rzadziej stosowano tzw. lokację na prawie polskim (przyznanie przez pana

feudalnego czasowych zwolnień od danin dla mieszkańców istniejącej osady wraz

z uporządkowaniem granic działek, ale bez tworzenia samorządu).