(Historia i teraźniejszość)
1. Wyjaśnij znaczenie słów Mussoliniego ,,Wszystko dla państwa, nic poza państwem, a przede
wszystkim nic przeciw państwu".
2. Odwołując się do tekstu, porównaj rozumienie wolności w myśli liberalnej i ideologii faszystowskiej.

Fragmenty artykułu Państwo faszystowskie z 1927 r. autorstwa prof. Antoniego
Peretiatkowicza, polskiego prawnika i działacza politycznego
Faszyzm [...] wysuwa na plan pierwszy nie interesy jednostki, ale interes narodu i państwa,
jako konkretnej organizacji politycznej narodu. Głosi zasadę zupełnego podporządkowa-
nia jednostki państwu. „Wszystko dla państwa, nic poza państwem, a przede wszystkim
nic przeciw państwu", powtórzył Mussolini w parlamencie w maju 1927 roku. „Społeczeń-
stwo w rozumieniu faszyzmu", powiada jeden z głównych teoretyków faszyzmu, minister
Rocco nie jest tylko sumą jednostek, ale organizmem, posiadającym własne życie, własne
cele, przekraczające cele jednostek, oraz własną wartość duchową i historyczną". Faszyzm
pozostawia jednostkom wolność tylko w tych granicach i w tych kierunkach, w których to
jest zgodne z interesem państwa w jego rozumieniu.