Odpowiedź :
"Syzyfowe prace" S. Żeromski
Powróciwszy do szkoły po wakacjach chłopcy zastali ogromne zmiany. Zmienił się dyrektor, kilku nauczycieli, nie można było mówić po polsku, posiadać polskich książek, ani żadnych innych rzeczy kojarzących się z ojczyzną. Uczniowie byli zmuszani do donoszenia na swoich kolegów. Czuli się w szkole jak w więzieniu pod specjalnym nadzorem. Również w teatrze zniesiono wszystkie polskie przedstawienia. Namawiano uczniów by oglądali rosyjskich amatorów. Gdy pojawiły się afisze zachęcające do udziału w rosyjskim przedstawieniu chłopcy postanowili, w ramach sprzeciwu wobec szkolnej polityki antypolskiej, nie uczestniczyć w nim.
Jednym z nielicznych, którzy jednak idą do teatru, jest Marcin Borowicz. Jednak w kontakcie ze sztuką również on uświadamia sobie, jak wielki wpływ wywiera język rosyjski i kultura zaborcy na polską ludność.