Jednym z przykładów rozmieszczenia białka względem podwójnej warstwy lipidów są białka transmembranowe.
Białka transmembranowe są zlokalizowane poprzecznie w stosunku do błony dwuwarstwy i przechodzą przez całą jej długość (jedno- lub kilkukrotnie).
Podział białek błonowych ze względu na ich rozmieszczenie względem podwójnej warstwy lipidów
Białka związane z błonami biologicznymi to białka błonowe. Mają one wiele ważnych funkcji w organizmach żywych np. funkcje receptorowe, enzymów błonowych, transportowe itp.
Około 30% genów kodujących białka koduje białka błonowe.
Istnieje kilka rodzajów białek błonowych podzielonych ze względu na sposób ich orientacji względem podwójnej warstwy lipidów.
Poniżej przedstawiono trzy przykłady:
Białka transmembranowe są zlokalizowane poprzecznie w stosunku do błony dwuwarstwy i przechodzą przez całą jej długość.
Ze względu na hydrofobowość dwuwarstwy lipidowe część białka, która przechodzi przez błonę biologiczną musi mieć konkretną strukturę: najczęściej jest to [tex]\alpha[/tex]-helisa lub [tex]\beta[/tex]-beczułka. Hydrofobowe aminokwasy są eksponowane do błony, natomiast wewnątrz struktury znajdują się polarne łańcuchy boczne aminokwasów, które umożliwiają przepływ przez błonę polarnych cząsteczek np. białkowe kanały jonowe.
Białka transmembranowe możemy dodatkowo podzielić ze względu na ilość przechodzenia przez błonę na mono- i politopowe.
Białka powierzchniowe to białka, które są związane słabo z błoną biologiczną. Wiązanie następuje za pomocą wiązań jonowych, wodorowych i van der Waalsa. Białka powierzchniowe można oddzielić od błony przy użyciu roztworu soli.
Białka zakotwiczone to białka związane z błoną za pomocą lipidowego elementu. Niebiałkowy lipidowy element kotwiczący zostaje dodany do białka jako modyfikacja potranslacyjna białka. Przykładami takich modyfikacji białek prowadzących do zakotwiczenia są mirystoilacja, palmitylacja czy glikofosfatydyloinozytolacja.
