Rodion Raskolnikow był studentem żyjącym w biedzie, która niszczy i doprowadza do szaleństwa. Z braku pieniędzy został zmuszony do opuszczenia uczelni, odczuwa więc niesprawiedliwość swojej pozycji, dodatkowo widzi wokół tych samych pokrzywdzonych i upokorzonych, których sytuację wykorzystuje lichwiarka. W tej sytuacji w jego głowie zrodziła się straszna i destrukcyjna teoria, polegająca na tym, że ludzie dzielą się na niższych („zwykłych”) i wyższych („właściwe”). Ci pierwsi są potrzebni tylko do utrzymania populacji ludzi, są bezużyteczni, ale ci drudzy posuwają cywilizację do przodu, wysuwają zupełnie nowe idee i cele, które można osiągnąć w dowolny sposób. Raskolników porównuje się do Napoleona i dochodzi do wniosku, że jest także zdolny do zmiany świata. Rodion postanowił przetestować tę teorię na sobie („Czy jestem drżącym stworzeniem, czy mam prawo?”). Zabił lichwiarkę, ratując tysiące ludzi przed jej wyzyskiem i poprawiając własną sytuację finansową.
Można by jeszcze uznać, że zabił bo był ateistą, nie wierzył w Boga, gdyby było inaczej zgodnie z wiarą nie podniósłby ręki na drugiego człowieka, pozbawiając go życia.
