Odpowiedź :
Odpowiedź:
Mówi o tym art. 13 Konstytucji.
Zgodnie z jego brzmieniem Zgodnie z art. 13 Konstytucji RP zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu. Zakazane jest także istnienie partii politycznych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa.
Wyjaśnienie:
Zakres powyższego przepisu jest szeroki. Jak wynika z prac nad jego tworzeniem, intencją członków KKZN było objęcie zakazem w nim wyrażonym jak najszerszej grupy organizacji, z pewnością tych, które zostały wymienione w dwóch przepisach poprzedzających art. 13 Konstytucji RP, a więc partii oraz związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji. Partie polityczne objęte zakazem to ugrupowania wpisane do ewidencji partii, jak i funkcjonujące na podstawie konstytucyjnej wolności zrzeszania, bez względu na posiadaną reprezentację parlamentarną, a nawet bez związku z ewentualnym uczestnictwem w wyborach. W komentowanym przepisie partie polityczne zostały "wyjęte przed nawias", gdy weźmie się pod uwagę, że drugą grupą adresatów są organizacje. Ustrojodawca świadomie jednak posłużył się tak pojemnym desygnatem. Organizacjami, o których mowa w tym przepisie, są wszelkie osoby prawne typu korporacyjnego, jak i zawodowego, zrzeszenia, fundacje, ruchy społeczne, wspólnoty, organizacje zawodowe, związkowe, gospodarcze, religijne, mniejszościowe itd. Nie ma znaczenia, czy prowadzą one działalność regularną, zgłoszoną do właściwych rejestrów, czy funkcjonują w tzw. podziemiu. Z punktu widzenia Konstytucji RP znaczenie ma rodzaj podejmowanych działań.
Adresatem zakazów określonych w art. 13 Konstytucji RP są pośrednio członkowie organizacji w nim wskazany. Jak wynika z art. 188 pkt 4 Konstytucji RP, ocenie TK podlegają cele i działalność partii politycznych. Wobec organizacji zakres oceny dokonywanej przez sądy jest identyczny, na co wskazuje art. 58 ust. 2 Konstytucji RP. Art. 13 Konstytucji RP wprowadza także ograniczenia co do struktury partii i organizacji. Zakazane cele i działalność partii przenikają się. Znamienne, że art. 13 Konstytucji RP nie wyodrębnia zakazanych celów wprost i nie wiąże ich jedynie z programem lub wyłącznie z działalnością partii. Mogą one zostać zdefiniowane w programie partii i to zarówno tworzonej, jak i funkcjonującej. Wskazanie celów może nastąpić w odrębnym dokumencie (zwyczajowo w "programie"), ale celów można i należy poszukiwać w statucie organizacji, programie wyborczym, programie działania, deklaracji ideowej itp. Co istotne, cele mogą być określane na bieżąco w działalności partii (organizacji) np. w przemówieniach liderów, listach (odezwach) gremiów zarządzających organizacją czy spotkaniach. Wtedy należy przyjąć, że ich ocena dokonywana byłaby w ramach analizy działalności partii (organizacji). Uproszczeniem byłoby więc przyjęcie, że cele partii są formułowane wyłącznie na etapie tworzenia partii (organizacji).
Celem partii (organizacji) jest stan, do jakiego chce doprowadzić, realizując dane działanie, nie jest nim jednak sposób realizacji, który jest częścią działalności partii (organizacji). Należy przypomnieć, że art. 11 EKPC definiuje cel działalności partii (wpływanie metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa). Nie można jednak uznać za niezgodne z EKPC sformułowanie celu odmiennego w stosunku do tego wskazanego w art. 11 EKPC, zakazy wynikają bowiem z przyjęcia przez partię (organizację) określonych postaw, ideologii lub metod działania.
Kontrola celów partii wymaga ich konkretyzacji. Jej brak mógłby spowodować, że wykładnia "celu" mogłaby opierać się na dowolnych kryteriach, co z kolei byłoby nie do pogodzenia z wymaganiami demokratycznego państwa prawnego i wywiedzionymi z niego zasadami ustrojowymi oraz z koniecznością zapewnienia realizacji konstytucyjnych wolności i praw .
Na działalność partii (organizacji) składają się działania podejmowane w ramach realizacji wyznaczonych celów oraz funkcjonowanie partii (organizacji) w ogóle. Z pewnym uproszczeniem stwierdzić można, że badaniu podlega aspekt proceduralny (metody realizacji celów) i materialny (treściowy – postawy, ideologia, wizja państwa i wizja pozycji jednostki) funkcjonowania organizacji.
Działalność partii (organizacji) jest oceniana przez zachowania podejmowane przez osoby fizyczne. W przypadku partii chodzi o postępowanie liderów, gremiów decyzyjnych, parlamentarzystów, członków szeregowych, a nawet sympatyków partii, pod warunkiem jednoznacznego identyfikowania ich z danym ugrupowaniem. Zachowania powyższe powinny składać się na pewną całość, być spójne, podejmowane równolegle i wielotorowo. Niewystarczające dla orzeczenia zakazu istnienia są działania incydentalne ani nawet powtarzające się, lecz niesystemowe.
Odwoływanie się do totalitarnych metod działania i praktyk jest zakazem odnoszonym wyłącznie do programu partii (organizacji).
Nazizm, faszyzm i komunizm są jedynymi doktrynami zakazanymi przez art. 13 Konstytucji RP. Należy przypomnieć jednak, że zostały one powiązane z metodami działania i praktykami, a te z kolei – wyłącznie z programem partii (organizacji).