Lata 1947-1956 to dla Polski okres odbudowy kraju po wojnie, ale i terroru państwowego oraz intensywnych zmian mających upodobnić Polskę do ZSRR pod rządami Stalina. Stalinizm w ZSRR:
– ścisła centralizacja władzy partii komunistycznej i państwa
– terror państwowy wobec „wrogów ustroju”
– indoktrynacja społeczeństwa: „kult jednostki” (Józefa Stalina), narzucenie stylu socrealistycznego w kulturze
– militaryzacja państwa (m.in. dominacja przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego kosztem produkcji dóbr konsumpcyjnych)
– centralizacja gospodarki (ścisłe planowanie, kolektywizacja rolnictwa, nacjonalizacja przemysłu i handlu) – sądownictwo: specjalne ustawodawstwo umożliwiające surowsze kary i ograniczające prawo do obrony, „ławnicy ludowi” w składach sądów, zastąpienie wykształconych prawników działaczami komunistycznymi po przyspieszonych kursach (w tzw. duraczówce)
– administracja lokalna: likwidacja samorządu terytorialnego, zastąpienie go hierarchicznym systemem tzw. rad narodowych
– rozbudowa administracji na wzór radziecki (wiele ministerstw zarządzających gospodarką, biurokracja, mianowanie na stanowiska urzędnicze działaczy partyjnych)
– ustanowienie systemu partii hegemonicznej – pozorny pluralizm polityczny: partia rządząca (PZPR) i dwa podporządkowane jej stronnictwa dopuszczone do częściowego udziału we władzy (ZSL – Zjednoczone Stronnictwo Ludowe i SD – Stronnictwo Demokratyczne).
