Jaką rolę odgrywają nawiązania do tradycji antycznych w trenach Jana Kochanowskiego? Rozważ, czy jest ona punktem odniesienia, skarbnicą motywów i toposów, czy wzorem do naśladowania.

Odpowiedź :

Jan Kochanowski w cyklu Trenów ukazujących  ból po stracie córki, nawiązuje do antyku, który jest  skarbnicą motywów i toposów.

Poeta opatrzył zbiór Trenów mottem z „Odysei“ Homera w łaciński przekładzie Cycerona:

 „Umysły ludzkie są odbiciem światła, którym ojciec Jupiter oświeca urodzajne ziemie”, co oznacza, że  wszystko pochodzi od Boga, a w rozumie ludzkim znajduje odzwierciedlenie wieczna boska mądrość.

      W Trenie I przywołani zostają grecki filozof Heraklita z Efezu i poeta Symonides, którzy pisali o tragizmie ludzkiego losu, aby razem z wszystkimi rodzajami płaczu wsparli go w tych ciężkich chwilach.

     W kolejnym II Trenie cierpiący poeta wspomina Prozepinę, rzymski odpowiednik Persefoy, królowej podziemia, która pojawia się tu jako uosobienie śmierci ("Płakać nad głuchym grobem mej wdzięcznej dziewczyny/ I skarżyć się na srogość ciężkiej Prozerpiny.“) Mowa jest także o duszach zmarłych - znikomych cieniach,  snujących się w podziemiach opisywanych w legendach mitologicznych („O znikomych cieni Sroga, nieubłagana, nieużyta ksieni!“).

      W Trenie IV natomiast przywołana została Niobe, która cierpiała tak bardzo po stracie swoich dzieci, że skamieniała („Nie dziwuję Nijobie, że na martwe ciała/ Swoich namilszych dziatek patrząc, skamieniała“).

Aby wyrazić swoje uczucia związane z przedwczesną śmiercią córki, w Trenie V Kochanowski wykorzystuje obraz drzewka oliwnego, które uschło podcięte nieostrożną ręką ogrodnika. W antyku oliwka symbolizowała czystość, światło, talent poetycki („Jako oliwka mała pod wysokim sadem (...)“). Przywołana została również Persefona.

    W Trenie VI, Urszulkę, niedoszłą poetkę, poeta  przyrównuje  do greckiej Safony, najsłynniejszej starożytnej poetki greckiej („Ucieszna moja śpiewaczko, Safo słowieńska “).

       Zrozpaczony ojciec w Trenie X zastanawia się, gdzie Urszulka znalazła się po śmierci. W poszukiwaniu odpowiedzi  Kochanowski przywołuje różne miejsca pośmiertnego istnienia, min.  mitologiczne wyspy szczęśliwe.  Poeta  odwołuje się do mitologicznego obrazu – ukazuje Charona, boga podziemi,  przewożącego zmarłych na drugi brzeg rzeki Lete, z której dusze piją wodę przynoszącą zapomnienie („Czy cię przez teskliwe/ Charon jeziora wiezie i napawa zdrojem/ Niepomnym, że ty nie wiesz nic o płaczu moim?“).

       Gorzkie stwierdzenie, że cnota jest fraszką bez wartości, wypowiada w Trenie XI  Brutus – zabójca Cezara («Fraszka cnota», powiedział Brutus porażony“).

Postacie mitologiczne pojawiają się w Trenie XIV- Orfeusz i Eurydyka, Pluton (władca świata podziemnego). Wg mitu kiedy zmarła  żona  Orfeusza - Eurydyka, udał się do podziemi i tak oczarował Plutona, że uwolnił ją.

      Kochanowski w Trenie XV zwraca się z prośbą o pocieszenie do muzy Erato, jednej  z dziewięciu muz - muzy poezji miłosnej („Erato złotowłosa i ty, wdzięczna lutni“). Pojawia się też Febe (Apollo w mitologii gr. bóg poezji, muzyki) oraz „mściwa bogini“ czyli Diana („Niepochybny, o Febe i mściwa bogini“).  Poeta posłużył się również motywem bramy przez którą wychodzą z podziemia sny; „kościane oko“ (zrobionej z kości słoniowej wychodziły sny złudne), a także nawiązuje do jednej z parek, bogiń przędących nić ludzkiego życia i decydujących o ludzkim losie („A póki wełny skąpej prządce zstaje,/ Śmierć nam za jaje“). Natomiast „sen leniwy“ to nawiązanie do bożka snu - Hypnosa.

        Z kolei polemizując ze stoicyzmem w Trenie XVI, poeta odnosi się do jednego z jego najsłynniejszych przedstawicieli – Cycerona.