Ziemi. Obok dostrzeżemy też otwarte księgi, arkusz papieru z wykresem, czarny kałamarz, zwijaną miarkę calową, szeroki cyrkiel proporcjonalny (zwany też cyrklem Galileusza) czy lunetę. Ciekawym jest fakt, że te dwa ostatnie przyrządy wynaleziono dopiero po śmierci astronoma.
Choć panuje noc – a jedynym widocznym źródłem światła, poza gwiazdami, jest metalowa latarnia – postać Kopernika jest wyraźnie oświetlona, można to rozumieć jako światło metafizyczne, symbolizujące tytułową "rozmowę z Bogiem". Tak więc jasny blask oświetlający sylwetkę astronoma, w szczególności jego twarz, pochodzi od Boga, z którym astronom prowadzi dysputę, zgodnie z podtytułem obrazu.
Obraz wielkiego artysty można odczytać jako potwierdzenie naukowych przypuszczeń, symboliczne ukoronowanie długoletnich i żmudnych badań Kopernika.
Jan Matejko interpretuje olśnienie Kopernika jako objawienie od Boga, co jest ciekawym punktem widzenia, biorąc pod uwagę, iż teoria heliocentryczna odrzucana była początkowo przez Kościół jako niezgodna z teologią i przez to heretycka.
Dzieło artysty wzbudza uznanie i dumę, gdyż Matejko upamiętnił kolejny ważny moment dla narodu polskiego- osiągnięcie wielkiego polskiego astronoma Mikołaja Kopernika.
