Notatka dotyczy ballady Adama Mickiewicza „Świteź”
To wstęp do opowieści i zawiązanie akcji. Część ta mówi o tajemniczości jeziora Świteź. Posiada charakter opisowy i buduje nastrój ballady. Nastrój tajemniczości został osiągnięty poprzez bogactwo środków artystycznych.
"Ktokolwiek będziesz w Nowogródzkiej stronie,
Do Płużyn ciemnego boru (...)"
• obraz przyrody wokół jeziora Świteź; metafory i porównania poetyckie
"Świteź tam jasne rozprzestrzenia łona,
W wielkiego kształcie obwodu,
Gęstą po bokach puszczą oczerniona,
A gładka jak szyba lodu." i dalej
• nastrój tajemnicy
"Tak w noc, pogodna jeśli służy pora,
Wzrok się przyjemnie ułudzi…
Lecz, żeby w nocy jechać do jeziora,
Trzeba być najśmielszym z ludzi." i dalej
Opis zdarzeń teraźniejszych, czyli wyprawa Pana na Płużynach, aby zbadać tajemnicę jeziora oraz schwytanie nimfy. Część ta ma charakter narracyjny.
• wyprawa pana na Płużynach
"Pan na Płużynach, którego pradziady
Były Świtezi dziedzice,
Z dawna przemyślał i zasięgał rady,
Jak te zbadać tajemnice." i dalej
• akcent religijny (modlitwa o wyprawę):
"Ja ostrzegałem: że w tak wielkiem dziele
Dobrze, kto z Bogiem poczyna;
Dano więc na mszę w niejednym kościele,
I ksiądz przyjechał z Cyryna." i dalej
Opowieść nimfy o zdarzeniach z przeszłości, wyjaśniająca tajemnicę jeziora. Część ta ma charakter wspomnienia, ale z fragmentami przepełnionymi dramatyzmem.
• opowieść nimfy
„Młodzieńcy! wiecie, że tutaj bezkarnie
Dotąd nikt statku nie spuści:
Każdego śmiałka jezioro zagarnie
Do nieprzebrnionych czeluści." i dalej
• wyjaśnienie zagadki jeziora Świtezi oraz zatopionego miasta.
"Jeśli nie możem ujść nieprzyjaciela,
O śmierć błagamy u Ciebie,
Niechaj nas lepiej Twój piorun wystrzela,
Lub żywych ziemia pogrzebie!" i dalej
