Odpowiedź:
- 1887 – powstanie Ligi Narodowej w Genewie, organizacji nawiązującej do Towarzystwa Demokratycznego Polskiego,
1897 – powstanie w Królestwie Polskim pierwszej partii politycznej o charakterze nacjonalistycznym - Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego,
- Narodowa Demokracja (ND, endecja, ruch wszechpolski) – określenie ruchu narodowego reprezentowanego przez Ligę Narodową; program ruchu opracował Roman Dmowski w pracy Myśli nowoczesnego Polaka: najważniejszą wartością naród, główny cel – odzyskanie niepodległości, wrogie nastawienie do socjalizmu i idei walki zbrojnej, propagowanie solidaryzmu narodowego (wzajemnego wsparcia wszystkich Polaków w trzech zaborach) oraz egoizmu narodowego (niechętne nastawienie do innych narodowości, w tym Żydów, cel endecji – stworzenie państwa jednorodnego narodowo).
Ruch socjalistyczny
- rozwijał się w Królestwie Polskim,
- głoszono hasła walki o wolność oraz poprawę bytu; sojusznik – rosyjscy socjaliści,
- 1882 powstanie Socjalno-Rewolucyjnej Partii Proletariat z inicjatywy Ludwika Waryńskiego: współpraca z partiami socjalistycznymi z innych krajów, liczne demonstracje
i akcje terrorystyczne,
- 1892 – zjazd socjalistów w Paryżu; utworzenie Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) z Józefem Piłsudskim i Stanisławem Wojciechowskim na czele; cel partii – odzyskanie niepodległości Polski, która stałaby się demokratyczną republiką;
- rozłam w PPS: nurt niepodległościowy (PPS) i marksistowski (internacjonalistyczny) – Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL) z Feliksem Dzierżyńskim, Różą Luksemburg oraz Julianem Marchlewskim na czele; bliska współpraca z bolszewikami dowodzonymi przez Lenina
Ruch ludowy
- narodził się w Galicji; zainteresowanie polską wsią – działalność księdza Stanisława Stojałowskiego,
- 28 lutego 1895 roku utworzenie Stronnictwa Ludowego (SL),
- 1903 – przekształcenie SL w PSL (Polskie Stronnictwo Ludowe) z Janem Stapińskim na czele,
- 1913 – rozłam w partii na PSL-Lewicę i PSL-Piasta z Wincentym Witosem,
- cel partii: poprawa losu chłopów, wprowadzenie chłopskich przedstawicieli do sejmu galicyjskiego.
