DAM NAJ
Datowany na rok 990 epizod wojny polsko-czeskiej o Małopolskę i Śląsk w relacji saskiego kronikarza z pocz. XI w. – Thietmara z Merseburga.

W tym czasie Mieszko i Bolesław1 popadli w spór i wielce na się wzajem nastawali. Bolesław przyzwał na pomoc Luciców, którzy zawsze byli wierni zarówno jemu, jak jego przodkom, Mieszko zaś zwrócił się o pomoc do cesarzowej2. Cesarzowa, która podówczas znajdowała się w Magdeburgu, wysłała arcybiskupa Gizylera i grafów [saskich]. Ci, wyruszywszy w sile zaledwie czterech oddziałów, przybyli do kraju Słupian3 i tam rozbili obóz nad jeziorem.

13 lipca nadciągnął Bolesław ze swoimi w szyku bojowym. Z obu stron wysłano posłów. Zawarłszy pokój, [Bolesław] zwrócił się do naszych książąt z prośbą, aby udali się wraz z nim do Mieszka i pomogli mu przez swe wstawiennictwo u tegoż w odzyskaniu zabranych posiadłości. Nasi przystali na to. Bolesław przybył wraz z nimi nad Odrę i wyprawił posłów do Mieszka z wiadomością, że ma w swoim ręku jego sprzymierzeńców. Jeżeli Mieszko zwróci mu zabraną część państwa, pozwoli im odejść cało, w przeciwnym wypadku zgładzi ich wszystkich. Lecz Mieszko tak mu na to odpowiedział: Jeżeli król [niemiecki] chce ratować swoich ludzi lub śmierć ich pomścić, niechaj to czyni! Jeżeli jednak to nie nastąpi, to on, Mieszko, nie myśli z ich powodu ponosić jakiejkolwiek straty. Gdy te słowa doszły do Bolesława, wypuścił wszystkich naszych, lecz złupił i spalił, co tylko mógł w okolicy.

Kronika Thietmara, Poznań 1953.

1 Bolesław II Starszy – książę czeski w latach 972–999, późniejszy rywal Mieszka I w walce o Śląsk i Małopolskę.

2 Mowa o cesarzowej Teofano, która rządziła wówczas w imieniu niepełnoletniego Ottona III.

3 Kraj Słupian znajdował się na terenie Dolnych Łużyc (dzisiejsze wsch. Niemcy).

Praca z tekstem

1. Do kogo zwrócił się o pomoc książę czeski, a kogo poprosił o wsparcie Mieszko I?

2. Jaką rolę w konflikcie odegrali panowie sascy przysłani przez cesarzową?

3. W jaki sposób książę czeski próbował wymusić na Mieszku I zwrot zajętych ziem?

4. Dlaczego Bolesław wypuścił swoich zakładników?

oraz 2 tekst

Opis organizacji sił zbrojnych Mieszka I według Ibrahima ibn Jakuba.

Obszerne państwo w krainach Słowian, nad morzem, wśród gęstych lasów, przez które trudno się wojskom przedzierać. Imię króla jego [jest] Mieszko; zostało ono nazwane jego imieniem. Jest to państwo obfitujące w żywność, mięso i rybę. Jego król posiada piesze oddziały, ponieważ konnica nie może poruszać się w tych krajach. Do niego należą daniny [pobierane] w jego państwie. Oddziałom swoim daje co miesiąc żołd, a w razie potrzeby daje im konie, siodła, uzdy, broń i wszystko, czego potrzebują. A kto się urodzi, temu król przydziela żołd, czy będzie płci męskiej czy żeńskiej. Gdy zaś dziecię dorośnie, to jeżeli jest chłopcem, żeni go; bierze od jego ojca wiano i wręcza je ojcu tej kobiety.

Pobierane przez [Mieszka] opłaty stanowią odważniki handlowe [tj. monety lub kruszec]. Idą one na żołd jego mężów. Ma on 3000 pancernych1 podzielonych na oddziały, a setka ich znaczy tyle, co dziesięć secin [tj. setek] innych wojowników.

Cyt. za: G. Labuda, Słowiańszczyzna pierwotna. Wybór tekstów, Warszawa 1954.

1 Pancerni – wojownicy konni okryci kolczugą.

Praca z tekstem

1. Skąd książę czerpał środki na utrzymanie swoich wojowników?

2. W jaki sposób byli wynagradzani wojownicy Mieszka I?

3. Jakie sprzeczności zawiera powyższy przekaz?

4. Przedstaw zasady ówczesnej organizacji państwa i prawa książęcego. Skąd Mieszko brał „konie, siodła, uzdy, broń i wszystko, czego potrzebują”?

Książę czeski Bolesław II Starszy zwrócił się o pomoc do Luciców (Wieletów), a Mieszko I do cesarzowej Teofano, regentki rządzącej w imieniu małoletniego Ottona III w Niemczech.

2. Jaką rolę w konflikcie odegrali panowie sascy przysłani przez cesarzową?

Panowie sascy wysłani przez Teofano zostali złapani przez Bolesława, a w zamian za wypuszczenie ich zażądał on od Mieszka zwrócenia odebranych mu ziem.

3. W jaki sposób książę czeski próbował wymusić na Mieszku I zwrot zajętych ziem?

Poprzez wzięcie w niewolę jego sprzymierzeńców.

4. Dlaczego Bolesław wypuścił swoich zakładników?

Gdyż Mieszko nie zamierzał przystać na jego warunki, a trzymając w niewoli ludzi wysłanych przez cesarzową niemiecką mógł ściągnąć na siebie zagrożenie ze strony Niemiec.

TEKST 2

1. Skąd książę czerpał środki na utrzymanie swoich wojowników?

Mieszko czerpał środki na żołd dla swych wojów z danin pobieranych w jego państwie.

2. W jaki sposób byli wynagradzani wojownicy Mieszka I?

Wojownicy Mieszka wynagradzani zostawali żołdem, a w razie potrzeby książę dawał im konie, siodła, uzdy, broń i wszystko, czego potrzebują.

3. Jakie sprzeczności zawiera powyższy przekaz?

Sprzecznością w powyższym przekazie jest przydzielanie żołdu dzieciom płci żeńskiej.

4. Przedstaw zasady ówczesnej organizacji państwa i prawa książęcego. Skąd Mieszko brał „konie, siodła, uzdy, broń i wszystko, czego potrzebują”?

Na czele ówczesnego państwa stał książę. Miał on swoją drużynę wojów wynagradzaną żołdem. Przebywali oni w jednym z największych grodów na swoim terenie. „konie, siodła, uzdy, broń i wszystko, czego potrzebują” Mieszko mógł zdobyć kupując je za pieniądze z danin.