Środki stylistyczne to zabiegi, jakie stosujemy w utworach, żeby wywołać u odbiorcy konkretną reakcję lub skojarzenie. Nadają wypowiedzi poetyckości, wielowymiarowości i drugiego dna. Wśród nich wyróżniamy:
- porównanie - polega na tworzeniu analogii między dwoma obiektami (coś jest jak coś). Do jego tworzenia musimy użyć partykuły porównawczej, np. jak, jakby, niczym. Przyklad: biega jak gazela, twardy niczym skała.
- metafora (przenośnia) - służy do wyrażenia czegoś w sposób niedosłowny. Nadaje nowe znaczenie poszczególnym elementom wyrażenia. Przykład: drzewo płacze liśćmi, niebo pokrywa się watą cukrową, morze burzy się od wzruszeń.
- ożywienie (animizacja) - polega na nadaniu cech istot żywych przedmiotom nieożywionym. Jest to rodzaj metafory. Przyklad: poduszka ucieka mi spod głowy, kwiat uśmiecha się do słońca (uśmiechanie się albo uciekanie to nie są cechy poduszek i kwiatów, bo nie są żywymi istotami i nie mogą wykonywać takich czynności - nadając im te cechy, dokonujemy ożywienia).
- uosobienie (personifikacja) - polega na nadaniu cech ludzkich zwierzętom, rzeczom i zjawiskom. Jest to rodzaj metafory. Przyklad: pogoda jest kapryśna, kot się wzruszył (bycie kapryśnym albo wzruszenia się to cechy ludzkie, więc jeśli nadajemy je innym obiektom, to dokonujemy uosobienia).
- epitet - to określenie rzeczownika, najczęściej w formie przymiotnika. Jeśli chcemy sprawdzić, czy coś jest epitetem, to możemy zadać pytanie jaki? jaka? jakie? Przykład: kolorowe liście (jakie liście? kolorowe), mrówki ciężko pracujące (jakie mrówki? ciężko pracujące).
- hiperbola (wyolbrzymienie) - podkreślenie ogromu/ważności jakiegoś zjawiska. Przyklad: wylałam morze łez, przepłakałam całą noc (oba odnoszą się po prostu do tego, że dużo płakałam, ale wiadomo, że ani nie wypłakałam dosłownie całego morza, ani nie przepłakałam dosłownie całej nocy).
- oksymoron - zestawienie dwóch sprzecznych ze sobą wyrazów. Przyklad: zimny ogień (ogień z definicji jest gorący), gorący lód (lód z definicji jest zimny).
- onomatopeja (wyraz dźwiękonaśladowczy) - oddanie dźwięku jakiegoś zjawiska za pomocą jednego wyrazu. Przykład: szelest, szum, kukuryku, ćwir-ćwir, huk, bum.
- neologizm - utworzenie nowego wyrazu, który do tej pory nie funkcjonował w języku polskim, często powstaje spontanicznie. Przyklad: poczekoladowalam ciasto (w znaczeniu - pokryłam je czekoladą).
- wykrzyknienie - wyrażenie przez podmiot silnych emocji. Zawsze kończy się wykrzyknikiem. Przyklad: Ach, jak to boli! Ojej, ale się cieszę!
- apostrofa - uroczysty zwrot do adresata. Wskazuje, do kogo kierowany jest wiersz. Przyklad: Litwo, ojczyzno moja!
