Polecenie 16
Napisz, na jakie skutki kolektywizacji zwracają uwagę autorzy. Czy słusznie określają ją jako wojnę domową? Swoją odpowiedź uzasadnij.

Kosztem milionów ofiar rozbudowano przemysł. Już w pierwszej pięciolatce zbudowano blisko 1,5 tys. zakładów przemysłowych, w kolejnych następnych kilka tysięcy. Powstało wiele ośrodków przemysłowych: Magnitogorsk, Nowokuźnieck, Stalingrad, Czelabińsk. W kolejnym pięcioletnim planie produkcyjnym (1933–1937) wybudowano 4500 nowych zakładów produkcyjnych, zakończono też proces elektryfikacji kraju. Podobnie jak w pierwszym planie nacisk położono na przemysł ciężki i zbrojeniowy. Efektem była zmotoryzowanie i zwiększenie sił pancernych radzieckiej armii. ZSRR w połowie lat 30. był jednym z największych producentów czołgów i samolotów. Sztandarową budową II planu było założenie Komsomolska (na cześć Związku Młodzieży Komunistycznej), rozpoczęto także modernizację Moskwy, powstawały w niej budowle w stylu socrealizmu oraz zainicjowano budowę metra.

Rozwój gospodarczy kraju miał nastąpić najmniejszym nakładem finansowym. Społeczeństwo radzieckie miało to zrobić, nie otrzymując w zamian zbyt dużo. Stąd pomysł na wprowadzenie systemu współzawodnictwa pracy. Zamiast podwyższać pensje, zachęcając tym samym do wzmożonej pracy, płacono więcej, ale za przekraczanie norm. Bohaterem, wzorem do naśladowania, był Aleksiej Stachanow (górnik), który podobno w czasie jednej zmiany wykonał 1475% dziennej normy wydobycia węgla.

Jako przykład – co dziś brzmi jak dowcip – podawano z dumą, że Zakłady Spirytusowe w Tumieniu wyprodukowały wódkę o „zwiększonej proletariackiej mocy”: zamiast 32% – 45%, która stała się podstawowym trunkiem „stachanowców” (tak nazywano wyrabiających ponad normę). Zapał do wydajniejszej pracy wynikał z chęci uzyskania profitów, nie zawsze pieniędzy – przydziału na mieszkanie czy nawet radia. Ruch stachanowski miał też drugie oblicze. Śrubowano normy, a tych, którzy z różnych powodów nie byli w stanie ich wyrabiać, nazywano sabotażystami, za sabotaż zaś groziła m.in. kara śmierci.