Odpowiedź :
1. Nazwij środek stylistyczny organizujący całość fragmentu Trenu IX. W jakim celu został zastosowany ten zabieg?
- Poeta zastosował wyliczenie, za pomocą, którego poddaje w wątpliwość wszystko, co do tej pory sądził o mądrości.
2. Wpisz zawarte w Trenie IX cechy mądrości i mądrego człowieka wraz z odpowiednimi
cytatami.
- mądrość potrafi wszystkie „żądze” (pragnienia) i „frasunki” (zmartwienia) „wykorzenić”, czyli przegonić, jest pocieszycielką: „Która (jesli prawdziwie mienią) wszytki żądze,/ Wszytki ludzkie frasunki umiesz wykorzenić”
- jest bezpieczna, nie odmienna i zawsze jest tam, gdzie powinna się znaleźć: „Bezpieczną, nieodmienną, niepożytą stoisz“
- mądrość nie ceni bogactwa lecz cechy charakteru człowieka: „Ty bogactwa nie złotem, nie skarby wielkiemi,/ Ale dosytem mierzysz i przyrodzonemi / Potrzebami“
- mądry człowiek nie boi się szczęścia i żałoby, nie boi się śmierci: „Jednaką myśl tak w szczęściu, jako i w żałobie/ Zawżdy niesiesz; ty śmierci namniej sie nie boisz“
3. Przeczytaj słowa Cycerona. Następnie cytatom z Trenu IX przyporządkuj właściwe fragmenty rozprawy antycznego mówcy.
[...] dlaczego miałby nie być szczęśliwy ten, kto uważa, że wszystkie ludzkie przygody, jakie tylko mogą się zdarzyć, można znieść, dzięki czemu nie ogarnia go ani lęk, ani troska, o ile także niczego nie pożąda i nie daje się unieść jakiemuś marnemu zadowoleniu duszy? [...]
- „Ty wszytki rzeczy ludzkie masz za fraszkę sobie,
Jednaką myśl tak w szcześciu, jako i w żałobie
Zawżdy niesiesz; ty śmierci namniej sie nie boisz,
Bezpieczną, nieodmienną, niepożytą stoisz.“
człowiek mądry jest zawsze wolny od wszelkiego podniecenia duszy, które nazywam niepokojem, i [...] w duszy jego zawsze panuje najbardziej błogi spokój? Czy więc człowiek powściągliwy, stateczny, wolny od obawy, od zmartwienia, od wszelkiej czczej wesołości i od żądzy, nie jest szczęśliwy?
- „Nieszczęśliwy ja człowiek, którym lata swoje
Na tym strawił, żebych był ujźrzał progi twoje.
Terazem nagle z stopniów ostatnich zrzucony
I miedzy insze, jeden z wiela, policzony.“
5. W Trenie X poeta wymienia różne miejsca i stany, w jakich mogłaby się znajdować pośmiertnie jego córka. Przytocz właściwe cytaty i przyporządkuj je do odpowiedniego kręgu kulturowego bądź religii.
- mitologiczne wyspy szczęśliwe: „Czyliś na szczęśliwe/ Wyspy zaprowadzona?”
- mitologiczny Hades: „Czy cię przez tęskliwe/ Charon jeziora wiezie”
- perspektywa reinkarnacji: „Czy człowieka zrzuciwszy i myśli dziewicze,/ Wzięłaś na się postawę i piórka słowicze?”
- średniowieczny czyściec: „Czyli sie w czyścu czyścisz”
- chrześcijański raj: „ „Czyliś do raju wzięta?“
7. Wpisz do tabeli informacje na temat źródeł pocieszenia znajdowanych przez poetę oraz odpowiednie cytaty z Trenu XIX.
- Urszulka żyje życiem wiecznym: „twoja namilejsza Orszuleczka żywie.“
- córka żyje wśród aniołów i świeci między nimi jak jutrzenka: „Ale między anioły i duchy wiecznymi/ Jako wdzięczna jutrzenka świeci“)
- dziecko pamięta o swoich rodzicach i modli się za nich : „a za swymi/ Rodzicami się modli“
- dziewczynka w niebie doznaje samych rozkoszy, które trwać będą wiecznie: „W niebie szczere rozkoszy, a do tego wieczne“
- nie zaznaje trosk, nieszczęść, pracy: „Tu troski nie panują, tu pracej nie znają,/ Tu nieszczęście, tu miejsca przygody nie mają“
- nie dosięgnie jej choroba i starość: „Tu choroby nie najdzie, tu nie masz starości.“
8. „Na podstawie Trenu XIX opisz postawę wobec Boga, ludzi i świata, którą powinien – według matki – przyjąć poeta, aby odzyskać równowagę wewnętrzną.
- Powinien pogodzić się z tym, że ludzki los jest wspólny dla wszystkich, bo każdego spotykają zarówno smutki jak i radości, nie tylko jego. Musi wierzyć, że dusza jest nieśmiertelna, a życie wieczne i ważniejsze od tego na ziemi.