Przyczyny powstania Chmielnickiego:
- przyczyną społeczną było dążenie szlachty polskiej do podporządkowania sobie Kozaków jako chłopów pańszczyźnianych
- przyczyną polityczno-wojskową było dążenie sejmu do zmniejszenia rejestru kozackiego, czyli zaciągu określonej liczby Kozaków na żołd Rzeczypospolitej, który dawał im wolność i źródło utrzymania - było to niekorzystne zjawisko dla Polaków
- przyczyną etniczną była niechęć rosyjskiej ludności do Polaków, w szczególności pochodzenia żydowskiego
