Odpowiedź:
Judo, którego twórcą jest Jigorō Kanō, wywodzi się od sztuki samoobrony o nazwie jū-jutsu, która ukształtowała się w okresie Edo (1603–1868). Umiejętność ta była wykorzystywana m.in. przy dokonywaniu aresztowań. Z kolei jū-jutsu wywodzi się od sechie-zumo, zapasów organizowanych w czasie przyjęć dworskich w okresach: Nara (710–794) i Heian (794–1185).
Chiński znak 柔 czytany tu po sinojapońsku "jū"[3], a po chińsku "róu"[4] pochodzi z fragmentu starożytnego, chińskiego traktatu wojskowego 黄石公三略, Huáng Shígōng Sān Lüè (ang. "Three Strategies of Huang Shigong", lit. "Three Strategies of the Duke of Yellow Rock"), który stwierdza: "Miękkość dobrze kontroluje twardość"[2].
Jigorō Kanō urodził się w zamożnej rodzinie w wiosce Mikage (ob. dzielnica Kobe). Jego dziadek prowadził własną wytwórnię sake. Jednak jego ojciec – Jirōsaku Kanō (ur. jako Jirōsaku Mareshiba) – ze względu na to, że nie był najstarszym synem, nie przejął rodzinnego interesu. Zamiast tego został kapłanem shintō i jednocześnie urzędnikiem, przez co miał wystarczające możliwości, aby umieścić swojego syna na Uniwersytecie Tokijskim w 1877 roku.
Kanō, jako młodzieniec, nie był silny ani duży (w wieku 20 lat ważył nie więcej niż 45 kg), przez co często mu dokuczano. Za namową przyjaciela rodziny, Banseia Nakai (b. członka gwardii sioguna), zaczął trenować jū-jutsu[5]. Jednak napotkał trudności ze znalezieniem odpowiedniego nauczyciela. Po znalezieniu odpowiedniej dla siebie szkoły – Tenjin Shin'yō-ryū – Jigorō rozpoczął systematyczny trening i w wieku 21 lat zdobył tytuł shihana (mistrza). Stał się asystentem instruktora, który jednak niedługo potem zachorował i zmarł. Kanō znalazł inną szkołę – Kito-ryū, w której większy nacisk kładziono na rzuty i randori, niż na układy formalne kata[5].
Jigorō Kanō w dzieciństwie (z prawej)
W międzyczasie Kanō zaczął opracowywać własne techniki i udoskonalać te już mu znane, co prowadziło do stopniowego przekształcania jū-jutsu w jūdō. Opracował m.in. takie techniki, jak: kata-guruma czy uki-goshi. W wieku 22 lat zaczął prowadzić własną szkołę walki w świątyni buddyjskiej Eishō-ji, która mieściła się w Higashi-Ueno, w tokijskiej dzielnicy Taitō-ku. Dwa lata później szkoła została przeniesiona w inne miejsce i nazwana Kōdōkan. Stała się pierwszą i zarazem największą szkołą judo na świecie.
Spośród pierwszych uczniów mistrza najbardziej znani są:
Yoshitsugu (Yoshiaki) Yamashita – przyszły trener prezydenta Theodore'a Roosevelta,
Tsunejirō Tomita – ojciec Tsuneo Tomity, autora powieści o judo pt. "Sugata Sanshirō" (Akira Kurosawa nakręcił w 1943 roku na jej podstawie swój pierwszy film fabularny Saga o dżudo, a w 1945 r. Saga o dżudo II, kolejne wersje stworzono w latach 1965 i 1977);
Sakujirō Yokoyama – znany w swoich czasach jako "Diabeł Jokohamy".
Drugim dojo w Japonii stał się dom Yajirō Shinagawy, oddany do dyspozycji Kanō w trakcie jego nieobecności w Japonii. Dojo to posiadało 40 mat do treningu. Jednak do 1889 r. liczba adeptów judo nie przekraczała nadal 100. W trakcie treningów Jigorō zasłynął jako bardzo wymagający trener. Preferował on techniki tachi-waza (stojąc) od ne-waza (parter) aczkolwiek jego uczniowie i asystenci trenowali również bardzo intensywnie ne-waza aby być w stanie pokonać rywali z ju-jitsu.
Jigorō od 1885 roku (mając 25 lat) sprawował funkcję dyrektora elitarnej szkoły Gakushūin, kładąc podstawy nowoczesnej edukacji w Japonii. W 1892 roku wyjechał do Chin ustalając z tamtejszym rządem umowę umożliwiającą naukę chińskim studentom w Japonii. Równolegle, aż do roku 1894 osobiście zarządzał sprawami szkoły judo, kiedy to założył Radę Kodokanu.
W 1891 roku Jigorō ożenił się z Sumako, najstarszą córką Seisei (Shin'ichirō) Takezoe – ambasadora Japonii w Korei. Mieli dziewięcioro dzieci – sześć córek i trzech synów, w tym Risei, który stał się głową Kōodōokanu i Japońskiej Federacji Judo.
We wrześniu 1889 roku Jigorō Kanō wyjechał na wielkie tournée po Europie w celu propagowania judo. W 1909 roku Kano stał się aktywnym członkiem Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, a w 1912 roku pojechał jako gość na olimpiadę w Sztokholmie – pierwszą, w której uczestniczyła Japonia. Brał też udział w każdej następnej, aż do olimpiady w Berlinie w 1936 roku.
Przed wybuchem I wojny światowej szkoły judo zostały założone w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Francji, Kanadzie, Indiach, a także w Rosji, Chinach i Korei. W 1911 roku Rosjanin Oshichenikow odwiedził Kōdōkan i spędził tam 6 miesięcy, trenując i uzyskując stopień ni-dan. Do Rosji wrócił w 1917 roku i zaczął uczyć judo rosyjskie wojsko oraz tajną policję. Stał się również współzałożycielem rosyjskiego sportu – sambo – którego techniki opierają się w dużej mierze na judo. Ze względu na to, iż do Kōdōkanu uczęszczało wielu cudzoziemców – głównie żeglarzy i zamorskich kupców – dużo książek i artykułów napisano w różnych językach.
W 1935 roku Kanō dostał nagrodę dziennika Asahi Shimbun za wybitny wkład w rozwój sztuki, nauki i sportu. W 1938 roku wyjechał na spotkanie Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego w Kairze i udało mu się wypromować Tokio jako miejsce na olimpiadę w 1940 roku. W jej trakcie pierwszy raz miało zostać zaprezentowane judo, ale jeszcze nie jako sport olimpijski. W drodze powrotnej z tego spotkania, 4 maja 1938 r., Kanō umarł na zapalenie płuc na pokładzie statku Hikawa Maru. Miał 78 lat.
Do 1952 roku judo trenowało ponad 6 mln ludzi w ponad 30 krajach na całym świecie.
LICZĘ NA NAJ
