Odpowiedź :
Odpowiedź:
Adam Mickiewicz, III część Dziadów
1. GENEZA UTWORU
czas i miejsce powstania części III Dziadów (podtytuł Poema)
- tekst został napisany wiosną 1832 roku
- główna część powstała w Dreźnie (stąd nazwa Dziady drezdeńskie)
- inne części – po opuszczeniu miasta
- przedmowa
- dedykacja
- objaśnienia autora
- Do przyjaciół Moskali
- część III ukazała się po II i IV
- numeracja wyniknęła prawdopodobnie z kolejności druku
- publikacja
- Paryż – październik 1832 roku
- jako część IV tomu Poezyj
----------------------------------------------
PRZYCZYNY POWSTANIA UTWORU
- upadek powstania listopadowego
- spotkanie w Dreźnie Polaków uciekających przed represjami rosyjskiego zaborcy
- wspomnienia z czasów śledztwa przeciwko młodzieży wileńskiej (1823–1824) wywołane rozmowami z Polakami
- potrzeba literackiego udokumentowania martyrologii Polaków
- zamiar przekazania profetycznych wizji dziejów bohaterów oraz narodu
- próba przeprowadzenia historiozoficznej analizy sytuacji Polaków oraz Rosjan pod carskim jarzmem
- pomysł nakreślenia socjologicznego portretu zróżnicowanego materialnie, politycznie, kulturalnie i środowiskowo narodu
----------------------------------------
RODZAJE CZASU
- historyczny
- liturgiczny (kościelny)
- natury
--------------------------------------
CZAS AKCJI
- 1 listopada 1823 roku (Prolog)
- wigilia Bożego Narodzenia (scena I, II, III)
- Wielkanoc (scena V)
- wydarzenia rozgrywają się w ciągu roku
---------------------------
BOHATERZY
- literackim (fikcyjni)
- Ksiądz Piotr
- Ewa
--------------------------------
POSTACI HISTORYCZNE
- Nowosilcow
- Doktor Bécu
- więźniowie w klasztorze Bazylianów
- Pelikan
- Bojkow
- Generał (Wincenty Krasiński)
...
- BOHATERZY LUDOWI
- Guślarz
- uczestnicy obrzędu dziadów (scena IX)
- fantastycznym
- anioły
- diabły
- duchy zmarłych
- alter ego poety
- Gustaw-Konrad
- --------------------------
DRAMAT POŚWIĘCONY JEST
- Janowi Sobolewskiemu
- przyjaciołom Mickiewicza z czasów wileńskiej młodości i tragedi
- Cyprianowi Daszkiewiczowi
- Feliksowi Kółakowskiemu
---------------------------
- po obudzeniu się Gustaw potwierdza zapisem na ścianie metamorfozę swojej osobowości
- przyjmuje nowe imię – Konrad – będące aluzją do losów i postawy
- Wallenroda
- Rylejewa
-----------------------------
AKT I ,,,,SCENA I WIĘZIENNA
- wigilijna noc
- w celi Konrada spotykają się aresztowani młodzi Polacy €“ są wśród nich m.in.
- Żegota (Ignacy Domeyko)
- Tomasz Zan
- Jan Sobolewski
- Antoni Frejend
- Feliks Kółakowski
- Adam Suzin
- ksiądz Lwowicz
- Jan Sobolewski
- Jakub Jagiełło
- Józef Kowalewski
-----------------------------
WIĘŹNIOWIE OPOWIADAJĄ O...
- pojawieniu się Nowosilcowa w Wilnie
- narastających represjach
- wywożeniu młodych Polaków na Syberię
- poświęceniu swego życia dla innych
- relacje przerywane są piosenkami o buntowniczym, antycarskim charakterze
- Żegota opowiada bajkę – przypowieść o bogatej symbolice
- Konrad
- śpiewa pieśń wzywającą do zemsty
- wygłasza monolog zrodzony z atmosfery sytuacji i emocji (tzw. MałaImprowizacja)
Stąd ja przyszłości brudne obłoki
Rozcinam moją źrenicą jak mieczem; […]
-------------------------
SCENA II ...IMPROWIZACJA [zwana wielką]
- w monologu Konrad
- daje wyraz przekonaniu o własnej wszechmocy
- wyjawia przeświadczenie o konieczności spełnienia misji narodowej
- wadzi się z Bogiem o rząd dusz
- zbliża się niebezpiecznie do granicy bluźnierstwa
- diabły i aniołowie walczą o duszę zemdlonego więźnia
-------------------------
SCENA III
- w celi Konrada Ksiądz Piotr (bernardyn) odprawia egzorcyzmy
- obrzędy ratują duszę więźnia, gdyż ten myślał i działał, kierując się szlachetnymi pobudkami
--------------------------------
SCENA VI...DOM WIEJSKI POD LWOWEM
- pokój sypialny Ewy
- bohaterka modli się przed obrazem Najświętszej Panny za:
- ojczyznę
- rodziców
- prześladowanych uczniów
- patriotów
- młodego poetę
- ma widzenie o charakterze mistycznym
Róża, ta róża żyje!
Wstąpiła w nią dusza,
[…] Jaki ogień z niej bije.
--------------------------
SCENA V ...CELA KSIĘDZA PIOTRA
- widzenie Księdza Piotra modlącego się pod krzyżem
- profetyczny charakter wizji
- pokolenie Polaków wiatrami pędzone na syberyjskie wygnanie
- wskrzesiciel narodu o imieniu czterdzieści i cztery
- podobieństwo dziejów Polski do losu ukrzyżowanego Chrystusa
------------------------------
SCENA VI
- pokój sypialny Nowosilcowa
- nad jego głową czuwają dwa diabły i Belzebub
- zsyłają one wizję senną, w której oprawca
- cieszy się uznaniem cara
- w finale popada w niełaskę
Senator wypadł z łaski, z łaski! z łaski, z łaski.
-------------
SCENA VII SALON WARSZAWSKI
- tłum gości
- kilku wysokich rangą urzędników
- literaci uznawani za wybitnych
- damy z towarzystwa
- generałowie i oficerowie sztabu
- grupka przy drzwiach rozmawiająca po polsku
- osoby konwersujące po francusku, siedzące przy stolikach
- zgromadzone na balu towarzystwo wspomina pobyt Nowosilcowa i zabawy przez niego urządzane
- Adolf opowiada o losach Cichowskiego
A całą jego było obroną – milczenie, […]
- wysokie sfery towarzyskie przyjmują ową relację w sposób powierzchowny i obojętny
- Wysocki mówi o kondycji społeczeństwa polskiego
[…] Nasz naród jak lawa,
Z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa,
Lecz wewnętrznego ognia sto lat nie wyziębi;
Plwajmy na tę skorupę i zstąpmy do głębi
----------------------
SCENA VII PAN SENATOR
- sala przedpokojowa w siedzibie Nowosilcowa w Wilnie, z niej wejście do sali komisji śledczej
- trwa śledztwo prowadzone przez specjalną komisję carską
- pojawia się pani Rollison z prośbą o widzenie z synem oskarżonym o udział w spisku
- Senator obłudnie obiecuje niewidomej matce, że zajmie się sprawą jej syna
- poleca go zabić, pozorując samobójstwo
- rozkazuje uwięzić Księdza Piotra za przekazanie Rollisonowej wieści o synu
- Ksiądz Piotr ostrzega Doktora przed jego rychłą śmiercią
- scena balu
- mieszają się różne towarzystwa
- w rytm muzyki toczą się rozmowy i tańce
- zabawę przerywa pani Rollison oszalała z bólu po śmierci syna
Syn! wyrzucili z okna, z klasztoru, na bruki, […]
- przychodzi wiadomość o rażeniu piorunem Doktora
- wystraszony Senator uwalnia Księdza Piotra
Księże, gdzie chcesz, ruszaj sobie.
- spotkanie uwolnionego bernardyna Piotra z prowadzonym na śledztwo Konradem
- więzień próbuje przypomnieć sobie twarz Księdza
- ofiarowuje mu pierścionek
- zakonnik przepowiada dalsze losy Konrada
Ty pojedziesz w daleką, nieznajomą drogę;
Będziesz w wielkich, bogatych i rozumnych tłumie.
Szukaj męża, co więcej niźli oni umie; […]
- rozmowę przerywa Żołnierz
---------------------
SCENA IX NOC DZIADÓW
- kaplica cmentarna, do której ludzie zmierzają na obrzęd
- rozmowa Guślarza z kobietą
- oboje obserwują wywoływanie duchów
- niewiasta oczekuje przybycia kochanka, który się nie zjawia
Albo zmienił ojców wiarę,
Albo zmienił imię stare.
- o świcie widać kibitki zmierzające z Wilna ku północy
- wśród więźniów znajduje się wyczekiwana postać
- umęczona torturami
- ranna w piersi
- wyczerpana duchowo
- z małą raną na czole
- kobieta pełna uczucia prosi
Ach, ulecz go, wielki Boże!
------------------
3 DZIADÓW CZĘŚCI III USTĘP
-składa się z 6 poematów
-cykl zamyka liryk Do przyjaciół Moskali
-Ustęp ma charakter narracyjno-refleksyjny
- stanowi zbiór subiektywnych spostrzeżeń Mickiewicza po czteroletnim pobycie w Rosji
- ukazuje stosunek autora Dziadów do:
- caratu
- władzy państwowej
- narodu rosyjskiego
- różnych postaw ludzkich
- sytuacji Polaków
- jest demaskatorskim dokumentem carskiej tyranii
- przedstawia Rosję widzianą oczyma
- Konrada €“ Pielgrzyma
- bohatera dramatu
- zesłańca w drodze na katorgę
------------------
DROGA DO ROSJI
- kibitki przemierzają bezkresne przestrzenie Rosji
- w drodze na Syberię zesłańcom towarzyszy refleksja nad:
- przyszłością Rosji
- jej ludności – bardzo zróżnicowanej etnicznie i kulturowo
- symboliczny obraz pól białych i pustych, poprzecinanych drogami, po których mkną kibitki i maszeruje carskie wojsko
[…] Że trofeami świata są: ofiary?
Czyli też Boga nieprzyjaciel stary
Przyjdzie i w księdze tej wyryje mieczem,
Że ród człowieczy ma być w więzy kuty,
Że trofeami ludzkości są: knuty?
------------------
PRZEDMIEŚCIA STOLICY
- opis peryferii Petersburga
- wrażenia podmiotu lirycznego
- wymieszanie stylów architektonicznych
- przepych
- bogactwo
- monumentalizm
- swoiste piękno
- pustka i cisza, gdyż mieszkańcy zimową porą przenieśli się do centrum miasta
W Rzymie, by dźwignąć teatr dla cezarów,
Musiano niegdyś wylać rzekę złota;
Na tym przedmieściu podłe sługi carów,
By swe rozkoszne zamtuzy dźwignęli,
Ocean naszej krwi i łez wyleli.
-----------------
PETERSBURG
- miasto jest dziełem wszechmocności woli cara
- zdumiewa
- architekturą wzorowaną na najsłynniejszych miastach Europy
- przestrzenią
- bogactwem i przepychem
- siłą i różnorodnością życia
- poeta snuje refleksję o nadludzkim wysiłku ludzi budujących nowoczesny gród na drewnianych palach i ciałach zmarłych przy pracy
- Konrad spotyka Oleszkiewicza
U architektów sławne jest przysłowie:
Że ludzi ręką był Rzym budowany,
A Wenecyją stawili bogowie;
Ale kto widział Petersburg, ten powie:
Że budowały go chyba szatany.
------------------------
POMNIK PIOTRA WIELKIEGO
- rozmowa dwóch młodzieńców
- pielgrzyma
- rosyjskiego wieszcza
- opowieść o historii pomnika, który
- przedstawia postać rosyjskiego władcy
- wyraża carski despotyzm
- budzi lęk
Lecz skoro słońce swobody zabłyśnie
I wiatr zachodni ogrzeje te państwa,
I cóż się stanie z kaskadą tyraństwa?
-----------------------
PRZEGLĄD WOJSK
- car €“ nie licząc się z ciężkim mrozem i ludzką wytrzymałością musztruje podległe sobie wojsko
- dyplomaci chwalą wielkość talentu taktycznego wodza
- po ćwiczeniach
- plac pustoszeje
- ludzie rozchodzą się do domów
- na ziemi leżą ciała stratowanych przez konie i zamarzniętych żołnierzy
- na drugi dzień ludzie odnajdują zwłoki oficerskiego służącego pilnującego futra swego pana
O biedny chłopie! heroizm, śmierć taka,
Jest psu zasługą, człowiekowi grzechem.
Jak cię nagrodzą? Pan powie z uśmiechem,
Żeś był do zgonu wierny – jak sobaka,
O biedny chłopie! za cóż mi łza płynie
I serce bije, myśląc o twym czynie:
Ach, żal mi ciebie, biedny Słowianinie!
Biedny narodzie! Żal mi twojej doli,
Jeden znasz tylko heroizm €“ niewoli
--------------------
UTWÓR UKAZUJE
- bezwzględność cara
- brak ludzkich uczuć władcy
- potęgę Rosji
- przypomina zmiany w obyczajowości i tradycji
-------------------------
DZIEŃ PRZED POWODZIĄ 1824..OLESZKIWEIC
- wiosenna odwilż
- młodzi podróżni zauważają nad rzeką Newą polskiego malarza
- sprawia on wrażenie oderwanego od rzeczywistości
- przepowiada przyszłość
Oblicze piękne, szlachetne, surowe.
Okiem tak pilnie w swojej księdze czytał,
Że słysząc obcych kroki i rozmowę
Tuż ponad sobą, kto są, nie zapytał,
I tylko z ręki lekkiego skinienia
Widać, że prosi, wymaga milczenia.
-------------------
DO PRZYJACIÓŁ MOSKALI
- jeden z najciekawszych profetycznych i filozoficznych tekstów Mickiewicza, który
- zauważa podobieństwo losów ludzi walczących o wolność
- dostrzega łączący Polaków i Rosjan opór wobec tego samego wroga – cara i jego systemu przemocy
- przypomina postaci dekabrystów
- Michała Bestużewa
- Konrada Rylejewa
- ma świadomość, iż są tacy, którzy zaprzedali swoje dusze carskiemu oprawcy
-------------------------
KOMPOZYCJA Dziadów III
I Część - prozators
wstęp określa sytuację na ziemiach polskich w czasie gdy komisarzem jest senator Nowoslicow.
II Część - dedykacja.
III Część - prolog - scena fantazyjno-wizaualna. Przemiana Gustawa w Konrada.
IV Część - I scena więzienna (bazyliańska). Składają się na nią rozmowy więźniów, opowiadanie Jana Sobolewskiego, trzy pieśni więźniów, mała improwizacja Konrada. Scena ma charakter realistyczny, mała improwizacja ma charakter wizyjny.
V Część - scena II - Improwizacja zwana wielką. Scena wizyjna.
VI Część - scena III - ukazująca egzorcyzmy. Ksiądz Piotr wypędza złe duchy z duszy Konrada. Egzorcyzmy to scena realistyczno-fantastyczna.
VII Część - scena VI - Widzenie Ewy. Scena wizyjna.
VIII Część - scena V - Widzenie księdza Piotra. Scena wizyjna.
IX Część - scena fantastyczno-fizyjna. Dyskusja Diabłów nad duszą senatora. Widzenie senatora zwane snem senatora.
X Część - scena VI - Salon Warszawski. Zawiera dyskusje dwóch towarzystw: stolikowego i przy drzwiach. Opowieść Adolfa i Cichowskim.
XI Część - scena VII - U pana senatora. Poznajemy współpracowników senatora Nowosilcowa. Scena realistyczna. Scenę kończy przepowiednia księdza Piotra.
XII Część - scena VIII - Bal u senatora przerwany wizyta pani Rollinson i znieważenie księdza Piotra oraz krótkie spotkanie księdza Piotra z Konradem.
XIII Część - scena IX - Noc Dziadów. Kobieta wywołuje imię kochanka. Nie zjawia się na zaklęcia Guślarza.
XIV Część - ustęp - Jest to poemat opisowy przedstawiający: drogę do Rosji, przedmieścia, pomnik Piotra Wielkiego, przegląd wojsk, Oleszkiewicz.
XVwiersz liryczny stanowiący przykład liryki adresata do przyjaciół Moskali.
Wydrukuj normalnie Âť
______________________________________________________________________________________
1. MESIANIZM Dziadów próbą odpowiedzi na klęskę powstania listopadowego
poeta dostrzega analogię między losem Chrystusa i jego ostateczną ofiarą a dziejami Polaków i Polski
męczeństwo społeczeństwa polskiego nabiera charakteru uniwersalnego
- ofiara Polaków zbawi świat
- odkupienie win przyniesie wolność
- współczesna historia jest sceną
- odwiecznego pojedynku Boga z Szatanem
- mocowania się dobra ze złem
- walki o przywrócenie boskiego ładu
------------------------------
Polacy nie tylko czekają na zbawienie, czyli wolność, ale walczą
- nie godzą się na rzeczywistość
- myślą z optymizmem o przyszłości
- mają nadzieję na zmartwychwstanie
-------------------------
wierzą, że pojawi się sytuacja oraz postać, która
- przyniesie wybawienie
- zmieni przyszłość
- przywróci wolność
- naprawi krzywdy
---------------------------------
Polacy dzięki swej historii oraz tradycji walki pełnią rolę
- narodu wybranego
- zbawiciela innych narodów
-------------------------------
Polacy oczekują na znak od Boga, aby rozpocząć wielką przemianę narodu w kategoriach duchowych, a nie tylko poprzez czyn zbrojny
-----------------------
DZIADY DRAMATEM OTWARTYM
w opozycji do struktury i funkcji dramatu klasycznego Dziady są tekstem specjalnie „niewykończonym”
- luźna kompozycja fabuły dramatycznej
- fragmentaryczność świata przedstawionego
- brak ciągłości i finału wydarzeń
- tajemniczość losów bohaterów
- nieproporcjonalność części utworu
- łączenie elementów dramatycznych z epickimi i lirycznymi
- splot wątków realistycznych z fantastycznymi
- zderzenie różnych koncepcji stylistycznych
- stopniowanie i rozładowywanie napięcia
----------------------------------
brak związków przyczynowo-skutkowych
----------------------------
akcja staje się rozproszona, a poprzez to zyskuje
- nowy wymiar czasu
- różnorodność przestrzeni
- wielość wątków i motywów
--------------------------------
dominuje zasada możliwości
- wpisania w tekst różnych interpretacji
- przenoszenia akcentów problemowych
- zmian kolejności części dramatu
---------------------------------------
nie ma sposobu pełnego
- opisu świata
- zinterpretowania wydarzeń i zachowań ludzkich
- ujęcia w słowa różnych stanów i sytuacji emocjonalnych
- ukazania bogactwa (w dobrym i złym znaczeniu) możliwości działań człowieka
---------------------------------------
świat widziany jest jako
- nieustanny bieg zdarzeń
- proces ciągłego tworzenia i przekształcania
- splot wieloznacznych zjawisk i sytuacji
- struktura zbudowana z różnorodnych części
- zmaganie się człowieka z:
- sobą
- Bogiem
- tradycją
- społeczeństwem
- filozofią
- etyką
- twór nie do końca rozpoznawalny
-----------------------------------
dzieło prezentuje różne punkty widzenia na:
- działanie i zachowanie postaci
- fakty historyczne
- skutki działania świata pozazmysłowego
- postawy filozoficzno-moralne
----------------------------------
DZIADY DRAMATEM ROMANTYCZNYM
brak trzech jedności klasycznych
wielość wątków
- dzieje Gustawa-Konrada
- zachowania i losy Polaków
- postawa Rosjan
- profetyzm polski
luźna kompozycja scen
synkretyzm rodzajowy i gatunkowy
- elementy
- liryki
- epiki
- dramatu
-------------------------
wzajemnie przenikające się światy
- aktualnej rzeczywistości
- przyszłości
- mistyki
-------------
śmierć jako istotny element konstrukcyjny
------------------------------
wprowadzenie osób autentycznych, m.in.:
- Cichowskiego
- Zana
- Nowosilcowa
- Wysockiego
- Niemojewskiego
Wyjaśnienie:
zsp1