W ostatnich dziesięcioleciach badacze demokracji wykazali wiele pomysłowości, dyskutując paradoksy głosowania,
jakie ujawnili teoretycy racjonalnego wyboru. Paradoksy te powstają, gdy indywidualne wybory sumują się, żeby dać
kolektywną decyzję. Preferencje każdego głosującego w stosunku do dostępnych możliwości mogą być całkiem racjonalne
i spójne, jednak w połączeniu dają arbitralne i niespójne wyniki. Wiliam Riker w słynny sposób wykorzystał teorię
wyboru, żeby zaatakować „populizm”, czyli doktrynę głoszącą, że przedmiotem głosowania w wyborach jest odkrycie
i ogłoszenie woli ludu […]. W przeciwieństwie do wyborów, którymi się zajmował, referenda są mniej podatne na ten rodzaj
ataku, ponieważ w charakterystyczny sposób ograniczają wybór głosującego do dwóch możliwości, sprawiając, że
związek między indywidualnym wyborem i zbiorowym wynikiem jest przejrzysty […]. Jednak niespójności dość odmiennego
rodzaju mogą wyłonić się z serii referendów lub inicjatyw, które dają wyniki sprzeczne – na przykład sankcjonują
kosztowną politykę, a jednocześnie są za obniżeniem wymaganych przez nią podatków.
Pomieszany przekaz innego rodzaju może wynikać z jednego głosowania. Było wiele przypadków, w których ostra
kampania w jakiejś newralgicznej sprawie doprowadziła do szerokiego zainteresowania, świadomości problemów
wchodzących w grę i wysokiej frekwencji głosujących, ale w których uzyskana w wyniku większość była zbyt niewielka,
żeby uważać ją za rozstrzygający wynik. Jeśli lud przemówił, to dwoma językami. Jeszcze bardziej dwuznaczne są liczne
przypadki, gdzie wielu ludzi wydaje się zwracać niewielką uwagę na rozstrzygający problem, lecz wykorzystuje sposobność,
żeby ukarać rząd. Można oczywiście dowodzić, że samo negatywne głosowanie liczy się za autentyczny osąd
ludu, ale nawet tego nie można przyjąć jako pewnik. Jedną z regularnych cech szwajcarskiej demokracji bezpośredniej
jest głosowanie neinsagera – skłonność znacznego odsetka obywateli do głosowania bez różnicy przeciwko każdej propozycji,
którą się im przedkłada.
Podsumowując, niezależnie od tego, jakie są zalety demokracji bezpośredniej jako zbioru wygodnych procedur podejmowania decyzji, istnieje wiele racji, żeby być ostrożnym w traktowaniu jej wyników jako decyzji suwerennego ludu.
Jednak implikacje tego stanu rzeczy są bardziej interesujące i mniej negatywne niż mogłoby się wydawać na pierwszy
rzut oka. Sam fakt, że mamy podstawy do odrzucenia tych interpretacji referendów, w wielu przypadkach pokazuje,
iż możemy rozróżnić mniej i bardziej wiarygodne przypadki: innymi słowy, wydaje się, że wiemy, jaki byłby prawdziwy
werdykt ludu. Odwracając negatywne czynniki, które zbadaliśmy, możemy stwierdzić w podsumowaniu, że roszczenia
do usłyszenia głosu suwerennego ludu mają maksymalną wiarygodność w następujących okolicznościach: gdy elektorat
z silnym poczuciem, iż tworzy wspólnotę polityczną, bierze udział w wolnym i nieskorumpowanym głosowaniu
w kwestii, która jest powszechnie rozumiana i ma duże znaczenie dla ogółu. Propozycje są sformułowane w sposób
jasny i wolny od tendencyjności, frekwencja jest wysoka, a większość przytłaczająca. Te warunki nie mogą zostać spełnione bez wysokiego stopnia dyskusji publicznej i politycznej mobilizacji, tak że indywidualni głosujący zdają sobie
sprawę, iż jako członkowie ludu biorą udział we wspólnym wyborze.

1. Wyjaśnij, na czym polegają paradoksy demokracji bezpośredniej. Podaj trzy argumenty.


2. Oceń, która z form demokracji bardziej realizuje zasadę suwerenności ludu.


3. Wymień wszystkie niezbędne warunki maksymalnie wiarygodnych wyników referendów.