1.
Źródła niechęci do Żydów: średniowieczne stereotypy, wyobrażenia Polaków, że oni zatruwają studnie, porywają dzieci i wykorzystują ich krew do pieczenia mac. Brak dobrej woli, żeby ich poznać i zrozumieć.
2.
Mendel Gdański, bohaterowie epizodyczni; mieszkają w tej samej kamienicy lub w pobliżu. Są wśród nich urzędnik, zegarmistrz, student. Tylko studenta stać jednak na obronę zagrożonego przez rozszalały tłum Mendla, inni współczują, płaczą, ale jest też wielu takich, którzy, jak zegarmistrz, powtarzają obiegowe zarzuty wobec Żydów. Konopnicka scharakteryzowała społeczeństwo polskie jako niedojrzałe i nietolerancyjne, które nie umie zaakceptować odmienności innych i nie potrafi docenić ich wkładu we wspólne życie.
