Ks. IV
„Knieje! do was ostatni przyjeżdżał na łowy
Ostatni król, co nosił kołpak Witoldowy,
Ostatni z Jagiellonów wojownik szczęśliwy,
I ostatni na Litwie monarcha myśliwy.
Drzewa moje ojczyste! Jeśli Niebo zdarzy,
Bym wrócił was oglądać, przyjaciele starzy,
Czyli was znajdę jeszcze? czy dotąd żyjecie?
Wy, koło których niegdyś pełzałem jak dziecię;
Czy żyje wielki Baublis, w którego ogromie
Wiekami wydrążonym, jakby w dobrym domie,
Dwunastu ludzi mogło wieczerzać za stołem?
Czy kwitnie gaj Mendoga pod farnym kościołem?
I tam na Ukrainie czy się dotąd wznosi
Przed Hołowińskch domem, nad brzegami Rosi,
Lipa tak rozrośniona, że pod je cieniami
Sto młodzieńców, sto panien szło w taniec parami?
Pomniki nasze! ileż co rok was pożera
Kupiecka lub rządowa, moskiewska siekiera!
Nie zostawia przytułku ni leśnym śpiewakom,
Ni wieszczom, którym cień wasz tak miły jak ptakom.
Wszak lipa czarnoleska, na głos Jana czuła,
Tyle rymów natchnęła! Wszak ów dąb gaduła
Kozackiemu wieszczowi tyle cudów śpiewa!“
apostrofa: „Knieje! do was ostatni przyjeżdżał na łowy“, „Drzewa moje ojczyste!"
wykrzyknienie: „Knieje!“, „Drzewa moje ojczyste!“
epitety: „ostatni król“, „kołpak Witoldowy“, „wojownik szczęśliwy“, „ przyjaciele starzy", „lipa czarnoleska"
personifikacja: „Jeśli Niebo zdarzy“, „lipa czarnoleska, na głos Jana czuła/ Tyle rymów natchnęła!", dąb gaduła Kozackiemu wieszczowi tyle cudów śpiewa!"
pytanie retoryczne: „Czyli was znajdę jeszcze? czy dotąd żyjecie?“, „Czy kwitnie gaj Mendoga pod farnym kościołem?"
anafora: „Ostatni (...)/ Ostatni (..)“
porównanie: „niegdyś pełzałem jak dziecię;“, „Wiekami wydrążonym, jakby w dobrym domie“
przenośnia: „Pomniki nasze! ileż co rok was pożera/ Kupiecka lub rządowa, moskiewska siekiera!“, „leśnym śpiewakom“
