1. Nie z rzeczownikami piszemy łącznie:
nieprzyjaciel, nieświadomość, nieszczęście, niepogoda, niepodobieństwo
Wyjątkiem są zdania, w których dany rzeczownik przeciwstawia się drugiemu, np.: To jest mój nie przyjaciel, ale wróg.
Zdania:
Kasia jest moim nieprzyjacielem.
Dziś przytrafiło mu się prawdziwe nieszczęście.
Panuje dziś na dworze niepogoda.
To jest mój nie przyjaciel, ale wróg.
Niejasność przekazu w wypowiedzi została wytłumaczona.
2. Nie z przymiotnikami w stopniu równym piszemy łącznie:
niemiły, nieposłuszny, nierozważny, niejednolity, niebezpieczny
Nie z przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym piszemy rozdzielnie:
nie ładniejszy, nie najładniejszy, nie droższy, nie najdroższy, ...
Zdania:
Kolega Ani był dziś dla niej niemiły.
Nieposłuszny pies uciekł z domu.
Sukienka ma niejednolity kolor.
Ten incydent był niebezpieczny.
Kupił niedrogi zegarek.
2. Nie z przysłówkami odprzymiotnikowymi w stopniu równym piszemy łącznie:
nieprzyjemnie, nierozważnie, niebezpiecznie, nieładnie, nietrudno
Nie z przysłówkami niepochodzącymi od przymiotników piszemy rozdzielnie:
nie bardzo, nie teraz, ...
Nie z przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym piszemy oddzielnie:
nie przyjemniej, nie rozważniej, nie bezpieczniej, nie najbezpieczniej, nie najładniej, ...
Zdania:
Zachowali się dziś nierozważnie.
Nietrudno o wypadek przy takich warunkach atmosferycznych.
Zimą na drogach jest niebezpiecznie.
Ubrała się dziś nieładnie.
Na dworze było wczoraj nieprzyjemnie.
3. Nie z czasownikami piszemy rozdzielnie:
nie zrobię, nie pisze, nie śpiewają, nie biegliście, nie gramy
Zdania:
Nie odrobił zdania domowego.
Kasia i Ania nie śpiewają w chórze.
Nie biegli, bo nigdzie się nie spieszyli.
Nie gramy w koszykówkę, bo to nie jest nasz ulubiony sport.
Nie pisz tak szybko!
4. Nie z liczebnikami piszemy rozdzielnie:
nie dwa, nie piąty, nie kilka, nie dwadzieścia, nie pół
wyjątki: niejeden, niewiele
Zdania:
Ma nie dwa, lecz trzy psy.
Marek był na mecie nie piąty, lecz czwarty.
Podaj mi kilkanaście kartek, a nie kilka!
Zjedli nie pół pizzy, a całą.
Niewiele zadań pozostało do rozwiązania.
