Odpowiedź :
Odpowiedź:
Renesans – okres rozwoju kultury europejskiej w XIV – XV wieku charakteryzuje się nasileniem tendencji humanistycznych i nawrotem do kultury antycznej, rozwojem myśli racjonalistycznej, przyrodniczej, technicznej, rozkwitem literatury sztuki i muzyki. Kolebką renesansu stały się Włochy gdzie kultura odrodzenia osiągnęła największy rozkwit. W filozofii nastąpiło odnowienie kierunków starożytnych:
- Platonizmu
- Powiększyła się znajomość pism Arystotelesa
- Filozofii stoickiej
- Sceptycyzmu i innych kierunków
Humanizm natomiast zajął naczelne miejsce w życiu, humaniści piastowali wysokie urzędy, głosili swoje poglądy w szkołach uniwersytetach i w kościele. Pedagodzy przypisywali wielkie znaczenie wykształceniu umysłowemu, które należy zdobywać własną aktywnością i samodzielnością. Zmienia się zasadnicza treść kształcenia. Do nauczania wprowadza się nowe przedmioty literaturę, historię, geografię, mechanikę. Wzrasta liczba szkół miejskich przeznaczonych dla kupców, a nawet powstają szkoły żeńskie. Powstają szkoły średnie
o 8 - 10 letnim okresie nauczania które prowadzi głównie zakon Jezuitów.
Pedagogika humanistyczna w przeciwieństwie do średniowiecza wskazywała na potrzebę rozwoju aktywności, samodzielności i twórczości ucznia, do którego należy podchodzić jak do rozwijającego się człowieka i dbać o właściwe kształtowanie się jego osobowości. Zwraca się uwagę na to, aby nauczanie odbywało się zgodnie z zainteresowaniami i możliwościami psychicznymi ucznia. Odrzuca się dotychczasową dyscyplinę opartą na karach cielesnych, zastępując ją nowym podejściem przez oddziaływanie na jego honor i ambicje. Środkami wychowawczymi były pochwały i nagrody oraz współzawodnictwo.
W okresie renesansu nastąpił zasadniczy zwrot w poglądach na wychowanie fizyczne. Ceni się zewnętrzne formy zachowania i zostaje wprowadzona delikatniejsza obyczajowość.
Przedstawiciele myśli pedagogicznej Renesansu: Erazam z Rotterdamu (1469 – 1536), Ludwik Jan Vives (1492 – 1540), św.
Tomasz Morus (1478 – 1535).Erazm z Rotterdamu, uchodzi za księcia humanizmu, jego dzieło „ Pochwała głupoty”
było najdosadniejszą krytyką scholastyki.
Erazm zajmował się metodami nauczania, rozwinięciu pamięci, problemem nauczyciela, kształtowania nawyków, dyscypliny. Występował przeciwko karom fizycznym. Szczególna zasługą Erazma jest poruszenie sprawy kształcenia młodzieży w formach grzeczności zewnętrznej. Wyrażał przekonanie, że zachowanie zewnętrzne jest przejawem kultury wewnętrznej. Jako pierwszy zajął się problemem wychowania dziewcząt, uważał, że miały one prawo do nauki, do studiów wyższych, jak chłopcy. W programie wykształcenia na 1 miejscu stawia filologię klasyczna. Wiele uwagi poświęca wychowaniu fizycznemu. Pisze o mieszkaniu, pożywieniu. Ubiorze jako trzech czynnikach zdrowia i siły.
Ludwik Jan Vives jest w dziedzinie wychowania najznakomitszym przedstawicielem. Zetknąwszy się z Erazmem przeszedł do obozu humanistów, wśród których zyskał sobie wysoką rangę. Jako teoretyk pedagogiczny prześciga innych współczesnych przede wszystkim, dlatego, że swoją teorie opiera na obserwacji. Nauczycieli radzi oficjalnie opłacać, w zamian za to należy wymagać. Vives pierwszy zwrócił uwagę na współdziałanie rodziny i szkoły w wychowaniu młodzieży. Przemawiał za zupełnym usunięciem egzaminów publicznych. W nauczaniu karze stosować indukcję, domaga się upoglądowienia procesu dydaktycznego. Walczył o treści realne, język ojczysty, kształcenie kobiet i państwowe szkoły. Jest zwolennikiem ćwiczeń fizycznych i zabaw, które powinny odbywać się na świeżym powietrzu.
Św. Tomasz Morus jeden z najwybitniejszych i radykalnych przedstawicieli humanizmu twórca socjalizmu utopijnego. Był obrońcą wolności i nieugięty przeciwnik Henryka VIII Morus dał wychowawczy wzór życia, pracy społecznej
i śmierci człowieka. Owocem studiów społecznych Morusa jego doświadczeń życiowych i własnych rozmyślań jest dzieło „Utopia” głoszone w języku łacińskim
w 1516 roku. W dziele swym Morus przedstawił również obraz wychowania społeczeństwa socjalistycznego. Nauki teoretyczne w szkole pobierają wszystkie dzieci, bez różnicy płci, w języku ojczystym. Morus odrzucał całkowicie gramatykę i retorykę łacińską oraz dialektykę. Sytuacja w Kościele już od dłuższego czasu budziła oburzenie i niechęć wielu wiernych. Papieże koncentrowali się głównie na umacnianiu swej pozycji politycznej w Europie, mało zajmowali się sprawami wiary, stali się właściwie świeckimi władcami, a nie duchowymi kierownikami Kościoła katolickiego. Przeorzy większych i znaczniejszych klasztorów, a także biskupi, stali się właścicielami olbrzymich majątków i rozległych dóbr; zamiast przebywać blisko swych owieczek, rezydowali na dworach możnych i monarchów, odgrywając znaczącą rolę w polityce. W tej sytuacji Europa uległa rozbiciu, rozdzieliła się na antagonistyczne obozy. Zaczęły podnosić się głosy potępiające tą sytuację, coraz częściej mówiło się o konieczności reform.
Reformacja – ruch religijny i społeczny zapoczątkowany przez Marcina Lutra w XVI wieku, mający na celu odnowę chrześcijaństwa. Wpływ reformacji na cywilizację europejską jest znaczny, zważywszy, że ten nurt religijny jest stosunkowo młody. Reformacja zapoczątkowała przełomowe reformy w wielu dziedzinach – kulturze, oświacie, polityce i gospodarce, przyczyniła się także do podnoszenia rangi języków narodowych. Zmusiła Kościół katolicki do przeprowadzenia reform nazywanych kontrreformacją. Zwołano w tym celu sobór trydencki.
Sobór trydencki – sobór powszechny Kościoła katolickiego, który miał miejsce w latach 1545-1563. Był odpowiedzią na narastającą potrzebę reform w Kościele katolickim, który podjął się ich w odpowiedzi na reformację. Odbył się w mieście Trydent (północne Włochy). W uchwałach soborowych odrzucono koncepcje protestanckie, wzmocniono autorytet papieża. Zobowiązano biskupów do przebywania w diecezjach, proboszczów do przebywania w parafiach, zakazano kumulacji stanowisk kościelnych, w każdej diecezji miały istnieć seminaria duchowne. Uchwały soborowe wprowadzano stopniowo w poszczególnych państwach. Sobór trydencki objaśnił na nowo naukę Kościoła. Dzieło Soboru Trydenckiego jest tym większe, że uchwały te nie pozostały martwą literą, czy tylko zbiorem haseł, lecz weszły w życie i stały się rzeczywistością.
W 16 i 17 wieku powstają nowe modele szkół europejskich takich jak Szkoły parafialne, szkoły średnie: min gimnazjum humanistyczne Jana Sturma oraz gimnazjum humanistyczne Jezuitów, a także Akademia Krakowska.
Szkoły parafialne w związku ze wzrostem gospodarczym i rozwojem sieci parafii zaznaczył się rozwój tych szkół. Przybierają one charakter ogólnostanowy, ponieważ uczęszczali do nich uczniowie ze wszystkich stanów. Prąd rozwoju szkół parafialnych obejmuje mniejsze miasta i wsie. Rozwój szkolnictwa parafialnego nie był w całej Polsce równomierny. Szczególnie zaznaczył się na Pomorzu, Wielkopolsce i Małopolsce słabiej na Mazowszu i najmniej na wschodzie. Tak, więc na początku 16 wieku szkoła parafialna stała się zjawiskiem prawie powszechnym. Każda szkoła zależna była od miejscowych stosunków takich jak: zamożność gminy, uposażenie nauczyciela, położenie geograficzne, osobowość plebana i dziedzica oraz nauczyciela.
Jan Sturm (1507 – 1568) znany jako wybitny organizator łacińskich szkół humanistycznych. W 1538 roku założył pierwsze 10 – klasowe gimnazjum protestancko-humanistyczne dla uczniów od 5 roku życia, przy czym każda klasa otrzymała określony program nauczania przystosowany do poziomu umysłowego uczniów. Celem nauczania w szkole Sturma była „mądra i wymowna pobożność”, której źródło widział w Cyceronie, prawie jednym autorze zgłębianym w Gimnazjum. Zabroniono w jego szkole używania języka niemieckiego, aby nie utrudniało to nauki łaciny. Zakładał, że łaciny powinno uczyć się wszystkie dzieci już od najmłodszych lat. Według Sturma celem wykształcenia powinno być przyswojenie sobie zasad i doktryn religijnych oraz umiejętność przekazywania swoich myśli i refleksji w języku łacińskim. Mimo tej jednostronności szkoła cieszyła się dużym powodzeniem, do około 1578 r. liczyła kilka tysięcy uczniów.
Skutki pedagogiki protestanckiej, były tak owocne, że za ich przykładem Kościół katolicki postanowił także przeprowadzić reformy w dziedzinie szkolnictwa i edukacji. Realizowaniem zmian w systemie kształcenia zajął się nowo założony, bo dopiero w 1540 roku przez Hiszpana Ignacego Loyolę (1491-1556), zakon jezuitów. Towarzystwo Jezusowe powołane zostało głównie dla celów nauczania i zwalczania reformacji, głównym celem zakonu stało się wychowanie i kształcenie młodzieży w duchu potrzeb i interesów Kościoła. Każdy jezuita wiernie wypełniać musiał zlecenia swych zwierzchników, nawet kiedy wydawało mu się to nierozsądne czy niemoralne. Szkoły jezuickie obejmowały jedynie młodzież męską w wieku szkoły gimnazjalnej i wyższej. Ogólnie cele i metody nauczania w gimnazjum jezuickim przypominały ściśle działalność Sturma. Różnica tkwiła jednak w liczbie klas. Jezuici ulepszyli system podziału na klasy, dostosowali do możliwości uczniów program, nagrody i promocje, co było nowością i przyczyniło się znacznie do upowszechnienia się tego systemu. Równocześnie nie przemęczali uczniów, starali się im ułatwić naukę i umilić czas w szkole. Program nauczania opierał się na nauce dwóch klasycznych języków: greki i łaciny. Językiem ojczystym mogli się uczniowie posługiwać jedynie w niedzielę i święta, w czasie zabawi wakacji. Choć pedagogika jezuitów spowodowała szybki rozwój szkolnictwa europejskiego w XVI i XVII stuleciu, to jednak jednostronność programu oraz zacofanie naukowe spowodowało opóźnienia w postępie społeczeństw katolickich w wiekach późniejszych.
Akademia Krakowska – na początku XVI wieku stała się taka, jaka chciał widzieć jej założyciel Kazimierz Wielki – „Perłą nauk”. Uniwersytet ten zapoczątkował wspaniały rozkwit nauk i oświaty w Polsce. W ruchu umysłowym stanęła na równi z krajami zachodnimi, wydając wielu znakomitych uczonych. Studiują na niej także studenci zagraniczni około 44 %. Na uniwersytecie krzewi się kult i zamiłowanie do literatury i myśli starożytnej, przyjmuje się neoplatonizm. Rozwijają się nauki matematyczno – astronomiczne. Kraków był też ważnym ośrodkiem naukowym nauk alchemicznych, której uczyli profesorowie medycyny. W Krakowie rozwija się drukarstwo, które otwarło wielu autorom możliwość rozwijania literatury polskiej.
Renesans w Polsce
Prekursorom Renesansu w Polsce są: biskup poznański Andrzej Łaskarz (1362- 1426) dziekan krakowski Mikołaj lasotki (1380 – 1450) I arcybiskup Lwowa Grzegorz z Sanoka (1404 – 1472). Był to złoty wiek dawnej Polski, dotychczas życie narodu skromne i szare zmienia się na nowe życie szumne, barwne i strojne. Najsilniejszym stanem stała się szlachta, absolutyczny ustrój monarchiczny ustępował stopniowo tzw. Demokracji szlacheckiej. W 1381 roku szlachta uzyskała przywilej całkowitej wolności podatkowej, zdobyła przywilej nietykalności osobistej. W 1454 roku Kazimierz Jagiellończyk za cenę podatków zobowiązał się do niezwoływania pospolitego ruszenia i wydawania nowych praw bez zgody sejmików, co stworzyło podstawy parlamentaryzmu szlacheckiego. Szlachta nie kierowała się interesem całego państwa w 1496 roku ukrócono wolność chłopa ograniczając wysyłanie jego synów do miast na naukę. W 1430 – 1433 roku zastrzeżono, że dostojnikiem kościoła może być tylko szlachcic, także i inne przywileje wolność wyznania, prawo propinacji, dziedziczenie przez kobiety.