Odpowiedź :
Aktywność w zakresie bezpieczeństwa na rynku kapitałowym podejmuje nie tylko Policja.
Warto w tym miejscu zauważyć działalność Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, która w 2016
r. zarejestrowała 4 przestępstwa dotyczące rynku kapitałowego, oraz Urzędu Komisji Nadzoru
Finansowego, który w analogicznym okresie skierował do prokuratury 54 zawiadomienia o
uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa, dotyczące w głównej mierze niewłaściwego
obrotu instrumentami finansowymi oraz nieprawidłowości w sektorze bankowym.
Skala tych zjawisk nie jest wielka, jednak warto zwrócić uwagę, że jeszcze kilka lat temu
przestępstwa dotyczące funkcjonowania rynku kapitałowego nie były w zasadzie odnotowywane.
Wpływ na taki stan rzeczy miał niewątpliwie fakt, iż kształtujący się dopiero rynek, a wraz z nim
„płynne” regulacje prawne, nie pozwalały jednoznacznie ustalić progu, po którego przekroczeniu
określone działanie można było zakwalifikować jako bezprawne. Ponadto elementem
wpływającym na poziom wykrywalności tego rodzaju czynów był brak doświadczenia
Zaprezentowane informacje wskazują na relatywnie niski poziom występowania wykroczeń
przeciwko interesom konsumentów. Oczywiście kwestią wymagającą dalszych badań jest
świadomość prawna samych konsumentów, których dotykają niewłaściwe praktyki stosowane
przez podmioty działające na rynku usług finansowych, oraz możliwy brak doświadczenia czy
wiedzy przedstawicieli organów ścigania w zakresie walki z tego rodzaju wykroczeniami.
Finansowy wymiar działalności przestępczej w obszarze funkcjonowania rynku kapitałowego
Każde naruszenie ustanowionego porządku prawnego przez sprawcę powoduje
wystąpienie strat u ofiary – i to na wielu płaszczyznach. Przy przestępstwach naruszających
prawidłowy obrót instrumentami finansowymi ich ofiara doznaje – oprócz tych typowo
wiktymologicznych – głównie skutków finansowych. Ich wymiar jest uzależniony od charakteru
deliktu oraz efektywności narzędzi wykorzystanych do jego popełnienia.
Pojęcie „misselling” nie uzyskało dotychczas w aktach prawa krajowego ani w regulacjach
unijnych statusu pojęcia prawnego. Co więcej, także w piśmiennictwie brak jednolitej i
metodologicznie spójnej definicji tego zjawiska. Interesującego materiału do analizy zagadnienia i
do podjęcia próby zdefiniowania wskazywanego zjawiska dostarczają opracowania przygotowane
dla komisji Parlamentu Europejskiego.
W pracy przygotowanej na zlecenie Komisji Spraw Gospodarczych i Monetarnych
Parlamentu Europejskiego, zatytułowanej Mis-selling of Financial Products: Marketing, Sale and
Distribution87
, jej autor, prof. Kern Alexander z Uniwersytetu w Zurychu, prezentuje stanowisko, że
zakres zjawisk, które w jego ocenie kwalifikują się do uznania za mające znamiona missellingu,
powinien być ujmowany bardzo szeroko. Autor ten wymienia jako przykłady następujące praktyki:
nieodpowiednie, niewystarczające (inadequate) informowanie o ukrytych (underlying)
kosztach, opłatach i ryzykach związanych z produktem finansowym;
tworzenie i oferowanie produktów finansowych nieodpowiednich dla klientów,
nieuwzględniających ich uwarunkowań behawioralnych i poziomu wiedzy finansowej;
uwypuklanie pozytywnych cech produktu finansowego przy równoczesnym
minimalizowaniu informacji o potencjalnych ryzykach;
brak właściwego zarządzania i kontroli po stronie kredytodawców i firm inwestycyjnych
nad pośrednikami i doradcami klienta, motywowanymi do proponowania klientom
produktów wysokiego ryzyka i nieodpowiadających potrzebom klientów.
Nasuwa to interesujący wniosek, że definicja missellingu może być odmienna dla różnych
produktów finansowych, zwłaszcza gdyby miała ona być sformułowana na dużym poziomie
szczegółowości.
Istotne stanowisko związane z definiowaniem missellingu i umiejscowieniem tego zjawiska
w systemie prawa wyraża Piotr Sury. W obszernym opracowaniu obejmującym analizę
nieprawidłowości przy oferowaniu konsumentom skomplikowanych produktów
ubezpieczeniowych o charakterze inwestycyjnym, pod kątem zaistnienia przestępstwa z art. 286 §
1 kodeksu karnego (przestępstwo oszustwa)92
, autor ten wyodrębnia misselling (ubezpieczeniowy)
jako jeden z możliwych obszarów (typów) nieprawidłowości. Przy tym opisuje także inne obszary,
których nie uznaje za misselling, takie jak naganne praktyki występujące w modelu pośrednictwa
ubezpieczeniowego, nadmiernie wysokie opłaty likwidacyjne, umowy oszukańcze in initio.
Jednakże sam autor widzi trudności metodologiczne i wskazuje, że podział opisywanych zjawisk
pomiędzy wyodrębnione obszary (typy) „jest nierozłączny i niewyczerpujący”93. Przedstawiając
zjawisko missellingu ubezpieczeniowego, autor zdecydował się na objęcie tym pojęciem
następujących praktyk:
zatajanie przed konsumentem charakteru prawnego zawieranego kontraktu;
wprowadzanie konsumenta w błąd w zakresie ryzyka utraty środków pieniężnych;
wykorzystywanie nieświadomości klienta co do charakteru inwestycji;
wewnątrzbankowe zalecenia dystrybucyjne skutkujące wprowadzaniem konsumenta
Mam nadzieję że pomogłem UwO