Anna Bąkiewicz

ALFRED NOBEL I JEGO NAGRODY

Szwedzki wynalazca i przemysłowiec Alfred Nobel zobowiązał swoich

spadkobierców do przyznawania corocznie nagród twórcom najważniejszych

osiągnięć w różnych dziedzinach: fizyce, chemii, literaturze, medycynie oraz tym,

którzy uczynili najwięcej dla zapewnienia pokoju na świecie.

Najważniejszym osiągnięciem Nobla było wynalezienie dynamitu, materiału

wybuchowego, który korzystnie wpłynął na proces uprzemysłowienia Europy

w drugiej połowie XIX wieku. Badania nad materiałami wybuchowymi Nobel

prowadził już w Paryżu w 1850 roku. Podczas prowadzonych przez niego

doświadczeń w laboratorium doszło do kilku silnych wybuchów. Nobel nie

zrezygnował jednak z prac i w 1867 roku ogłosił wynalezienie dynamitu.

Produkcja dynamitu zapoczątkowała wielki majątek Nobla. Wynalazca

pomnożył go, wykorzystując inne swoje późniejsze wynalazki, między innymi

sztuczny jedwab i sztuczną skórę. Przed śmiercią Nobel przeznaczył cały majątek

na nagrodę, zwaną Nagrodą Nobla. Postanowił, iż co roku dochód ze spadku ma

być dzielony na pięć równych części pomiędzy tych, którzy w poprzednim roku

szczególnie zasłużyli się dla ludzkości. Prawo do nagrody przyznał wszystkim

wybitnym twórcom i badaczom.

Początek Nagrody Pokojowej ma związek z życiem osobistym Nobla. Sądził

on początkowo, że wynalezienie dynamitu uczyni wojny szczególnie okrutnymi

i zniechęci do nich. Nadzieje okazały się niespełnione i dlatego Nobel ufundował

Nagrodę Pokojową, która choć w części miała wynagrodzić ludzkości szkody

wywołane zastosowaniem dynamitu.

Niektórzy wybitni twórcy nie dostali nagrody, mimo iż cieszą się uznaniem.

Dotyczy to przede wszystkim literatów. Szczególnie Szwedzi wyrażali swoje

niezadowolenie z faktu, że Astrid Lindgren, znana na całym świecie autorka

książek dla dzieci, nie została wyróżniona Nagrodą Literacką. Jednak mimo

różnych wątpliwości nagroda pozostaje wyjątkowym wyróżnieniem.

Na podstawie: Anna Bąkiewicz, Alfred Nobel i jego nagrody,

„Wiedza i Życie”, nr 9/2000.

Zadanie 1. (0–1)

Oceń prawdziwość poniższej informacji. Zaznacz PRAWDA albo FAŁSZ.

Z tekstu wynika, że Alfred Nobel ufundował nagrody za odkrycia naukowe

i działalność na rzecz pokoju.

PRAWDA FAŁSZ

Zadanie 2. (0–1)

Dokończ zdanie odpowiednią informacją z ramki. Wybierz literę

A albo B.

Wynalezienie dynamitu przez Alfreda Nobla _.

było jego ostatnim

odkryciem A

wpłynęło na rozwój

przemysłu B

Zadanie 3. (0–1)

Dokończ zdanie odpowiednią informacją z ramki. Wybierz literę

A albo B.

Decyzja o ustanowieniu Nagrody Nobla została podjęta przez _.

spadkobierców wynalazcy A samego wynalazcę B

Zadanie 4. (0–1)

Dokończ zdanie odpowiednią informacją z ramki. Wybierz literę

A albo B.

Ze zdania Nadzieje okazały się niespełnione wynika, że sposób wykorzystania

dynamitu przez ludzi _.

potwierdził oczekiwania

wynalazcy A

był rozczarowaniem

dla wynalazcy B

Zadanie 5. (0–1)

Dokończ zdanie odpowiednią informacją z ramki. Wybierz literę

A albo B.

Użyte w tekście nazwy: Astrid Lindgren i Nagroda Nobla zapisane są wielkimi

literami, ponieważ są _.

nazwami własnymi A nazwami pospolitymi B

Zadanie 6. (0–2)

Dokończ zdania odpowiednimi informacjami z ramki. Wybierz literę

A albo B.

a) W zdaniu Mimo różnych wątpliwości nagroda pozostaje wyjątkowym

wyróżnieniem funkcję podmiotu pełni wyraz _.

wątpliwości A nagroda B

b) W zdaniu Badania nad materiałami wybuchowymi Nobel prowadził już

w Paryżu w 1850 roku podkreślone wyrażenie pełni funkcję _.

okolicznika A przydawki B

Zadanie 7. (0–2)

Czy wszystkie wynalazki przynoszą korzyść człowiekowi? Uzasadnij swoją

odpowiedź.

………………..…………………………………………………………………

…………..………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………….………

…………………………………………………………………………………….

Zadanie 8. (0–2)

Na podstawie tekstu podaj cechę charakteru Alfreda Nobla i potwierdź ją

przykładem.

Cecha: ………………………….………………………………………………...

Przykład: ……………………………...………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

Zadanie 9. (0–3)

Napisz ogłoszenie o organizowanej w Twojej szkole wystawie pt. „Alfred

Nobel i jego wynalazki”. Pamiętaj o podaniu wszystkich niezbędnych

informacji. Uwaga: w ocenie będzie brana pod uwagę poprawność językowa,

ortograficzna i interpunkcyjna.

Ogłoszenie

…………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………….

……………………………………………………………….

Zadanie 10. (0–2)

Wymień bohatera lektury obowiązkowej, który poświęcił się dla innych.

Wyjaśnij, na czym to poświęcenie polegało.

Bohater: ......................................................

Uzasadnienie: .........................................................................................................

.................................................................................................................................

Nie wszystkie wynalazki przynoszą korzyści człowiekowi, przykładem niech będą narkotyki, dopalacze, które niszczą zdrowie człowieka i mogą doprowadzić go do śmierci. Bomba atomowa też nie jest pożytecznym wynalazkiem. Przykładem niech będzie zrzucenie bomby atomowej na Hiroszimę i Nagasaki, gdzie zginęła masa ludzi, a wielu z nich zmarło wskutek choroby popromiennej. W dzisiejszych czasach użycie bomby nuklearnej o dużej mocy może doprowadzić do zagłady ludzkości i zniszczyć naszą planetę......

Zad. 8

Cecha charakteru Nobla: determinacja. Przykład: Mimo kilku silnych wybuchów dynamitu w swoim laboratorium nie zniechęcił się do dalszych badań i dzięki temu wynalazł dynamit.

Cecha charakteru Nobla: szczodrość. Przykład: przeznaczył cały swój majątek na nagrodę zwana Nagrodą Nobla dla tych wybitnych twórców i badaczy, którzy szczególnie zasłużyli się dla ludzkości i pokoju na świecie.

Zad. 10

Bohater: Prometeusz - bohater "Mitologii", który ukradł Bogom ogień z Olimpu, aby dać go ludziom.

Wyjaśnienie:

Zad. 9

Ogłoszenie napisz sam/sama :)