Artykuły henrykowskie były aktami prawnymi spisanymi na sejmie elekcyjnym w 1573 roku. Zapisano w nich niezmienne prawa zobowiązujące każdego króla zasiadającego na polsko-litewskim tronie oraz ustalające stosunki, jakie miały panować między władcą a sejmem walnym. Artykuły gwarantowały szlachcie liczne przywileje, wolność wyznania wszystkim obywatelom, ustalały zasady funkcjonowania państwa, zabraniały królowi używać tytułu dziedzicznego, decydować o losach państwa bez zgody senatorów. Ponadto w artykułach zawarto nakaz zwoływania sejmu walnego co 2 lata. Ostatni punkt tego aktu zawierał pozwolenie na wypowiedzenie królowi posłuszeństwa – rokoszu – gdyby ten nie przestrzegał artykułów. Nazwę wzięły od pierwszego elekcyjnego władcy, Henryka Walezego.
Pacta conventa – umowa prawna, w której zawarto osobiste zobowiązania króla, podpisywana w czasie sejmu koronacyjnego, ustalała, jakie warunki musi spełnić król, aby zostać wybrany. Pierwsze pacta conventa podpisał Henryk Walezy i zobowiązał się w nich m.in. do: spłaty zobowiązań Zygmunta Augusta, edukowania polskich szlachciców we Francji na własny koszt, utrzymywania sojuszu polsko-francuskiego, odbudowy polskiej floty, odbudowy Akademii Krakowskiej.
