Odpowiedź :
ednym ze skutków formalnego równouprawnienia był wzrost świeckiej, politycznej aktywności Żydów. Aktywność różnych kierunków ideologicznych, a z czasem również partii politycznych, była jednym z najwyraźniejszych znaków przemian, jakie dokonały się w społeczności żydowskiej w XIX w. Szczególnie widoczne były nowe formacje ideowe: socjalistyczna i nacjonalistyczna.
Ideologia socjalistyczna okazała się szczególnie atrakcyjną dla części społeczności żydowskiej. Obiecywała nie tylko rozwiązanie dramatycznej sytuacji spauperyzowanych mas (szczególnie licznych w społeczności żydowskiej Galicji i Rosji), ale proponowała też rozwiązanie problemów specyficznie żydowskich: w egalitarno-wspólnotowej utopii socjalizmu traciły na znaczeniu dotychczasowe podziały narodowe, wyznaniowe i społeczne.
Początkowo młodzi Żydzi stykali się z socjalizmem, włączając się w działalność kółek i grup socjalistycznych o mieszanym – w sensie etnicznym – składzie. Szczególnie ważnym miejscem, gdzie rodziła się ta działalność było Wilno. Kółko socjalistyczne powstało tam nawet w miejscowej Szkole Rabinów. Równocześnie Wilno było jednym z czołowych ośrodków kultury jidysz, co stworzyło wyjątkowo korzystną glebę dla powstania 1897 największego fenomenu żydowskiego ruchu socjalistycznego, jakim był Powszechny Żydowski Związek Robotniczy Litwy, Polski i Rosji, znany jako Bund. Choć jego założyciele wywodzili się z rosyjskojęzycznej inteligencji żydowskiej, szybko zwrócili się ku jidysz, aby dotrzeć do swych wyborców. Przywiązując wagę do międzynarodowego charakteru ruchu Bund zaczął jednak wypowiadać się na temat tzw. praw narodowo-kulturalnych. Bundowcy twierdzili, że żydowska klasa robotnicza musi mieć swobodę pielęgnowania własnej kultury i rozwijania instytucji w swym własnym języku – jidysz. Był to oryginalny program autonomii narodowo-kulturalnej, co w konsekwencji oznaczało, prócz podstawowej „walki klas”, walkę o prawa dla języka jidysz i świeckich form uczestnictwa w kulturze żydowskich mas społeczeństwa. Bund rozszerzył swą działalność z Litwy na centralną Polskę i mimo prób PPS, która stworzyła własną sekcję żydowską, zdobywał i umacniał swój wpływ wśród żydowskich robotników. W czasie rewolucji rosyjskiej 1905 Bund przejął chwilowo władzę w gminach na ziemiach polskich i walczył z Rosjanami w większych miastach ramię w ramię z robotnikami nie-Żydami. Do wybuchu I wojny światowej Bund pozostawał jedyną masową organizacją żydowską. Ściśle współpracował z Rosyjską Socjaldemokratyczną Partią Robotniczą. Przez kilkadziesiąt lat, aż do czasów Holokaustu, był dominującą partią socjalistyczną wśród mas żydowskich na ziemiach polskich, choć z czasem powstały też inne żydowskie partie robotnicze.
Ideologia socjalistyczna okazała się szczególnie atrakcyjną dla części społeczności żydowskiej. Obiecywała nie tylko rozwiązanie dramatycznej sytuacji spauperyzowanych mas (szczególnie licznych w społeczności żydowskiej Galicji i Rosji), ale proponowała też rozwiązanie problemów specyficznie żydowskich: w egalitarno-wspólnotowej utopii socjalizmu traciły na znaczeniu dotychczasowe podziały narodowe, wyznaniowe i społeczne.
Początkowo młodzi Żydzi stykali się z socjalizmem, włączając się w działalność kółek i grup socjalistycznych o mieszanym – w sensie etnicznym – składzie. Szczególnie ważnym miejscem, gdzie rodziła się ta działalność było Wilno. Kółko socjalistyczne powstało tam nawet w miejscowej Szkole Rabinów. Równocześnie Wilno było jednym z czołowych ośrodków kultury jidysz, co stworzyło wyjątkowo korzystną glebę dla powstania 1897 największego fenomenu żydowskiego ruchu socjalistycznego, jakim był Powszechny Żydowski Związek Robotniczy Litwy, Polski i Rosji, znany jako Bund. Choć jego założyciele wywodzili się z rosyjskojęzycznej inteligencji żydowskiej, szybko zwrócili się ku jidysz, aby dotrzeć do swych wyborców. Przywiązując wagę do międzynarodowego charakteru ruchu Bund zaczął jednak wypowiadać się na temat tzw. praw narodowo-kulturalnych. Bundowcy twierdzili, że żydowska klasa robotnicza musi mieć swobodę pielęgnowania własnej kultury i rozwijania instytucji w swym własnym języku – jidysz. Był to oryginalny program autonomii narodowo-kulturalnej, co w konsekwencji oznaczało, prócz podstawowej „walki klas”, walkę o prawa dla języka jidysz i świeckich form uczestnictwa w kulturze żydowskich mas społeczeństwa. Bund rozszerzył swą działalność z Litwy na centralną Polskę i mimo prób PPS, która stworzyła własną sekcję żydowską, zdobywał i umacniał swój wpływ wśród żydowskich robotników. W czasie rewolucji rosyjskiej 1905 Bund przejął chwilowo władzę w gminach na ziemiach polskich i walczył z Rosjanami w większych miastach ramię w ramię z robotnikami nie-Żydami. Do wybuchu I wojny światowej Bund pozostawał jedyną masową organizacją żydowską. Ściśle współpracował z Rosyjską Socjaldemokratyczną Partią Robotniczą. Przez kilkadziesiąt lat, aż do czasów Holokaustu, był dominującą partią socjalistyczną wśród mas żydowskich na ziemiach polskich, choć z czasem powstały też inne żydowskie partie robotnicze.