1. Przyczyny upadku republiki
– niedostosowanie ustroju do sytuacji politycznej – Rzym mając ustrój miasta - państwa, zarządza ogromnymi terenami,
– brak zawodowego aparatu urzędniczego,
– zmiany mógł wymusić tylko wódz armii, który miał dwa niezbędne atuty – siłę i pieniądze.
2. Rywalizacja wybitnych polityków
– Gajusz Juliusz Cezar – wódz wojsk rzymskich w Galii (dzisiejsza Francja),
– Gnejusz Pompejusz – zięć Cezara, wódz armii w Azji, ulubieniec senatu.
3. Cezar jedynowładcą
– 49 r. p.n.e. – Cezar przekracza rzekę Rubikon i wkracza do Rzymu;
– walki z Pompejuszem oraz innymi przeciwnikami trwają kilka lat i przynoszą ostateczne zwycięstwo Cezarowi, który przyjmuje tytuł wieczystego dyktatora;
– w 44 r. p.n.e. Cezar zostaje zamordowany przez spiskowców na czele z Markiem Brutusem.
4. Walka o sukcesję
– po śmierci Cezara największe wpływy zachowują Oktawian i Marek Antoniusz, wspólnie pokonują wrogów, a potem stają do walki przeciwko sobie;
– klęska wojsk Marka Antoniusza w bitwie pod Akcjum w 31 r. p.n.e.
5. Cesarstwo rzymskie
– Oktawian wprowadza nowy ustrój zwany pryncypatem – zachowuje wszystkie urzędy republiki z wyjątkiem zgromadzenia, a cesarz jest teoretycznie tylko pierwszym wśród równych senatorów (prynceps);
– Dioklecjan – na przełomie III i IV wieku n.e. kończy z pozorami republiki i wprowadza monarchię absolutną (dominat);
– najbardziej znani cesarze to: Hadrian, Trajan, Wespazjan, Marek Aureliusz, Tytus.
