Pierwszy etap (1600-1611
Pierwszy etap (1600-1611):
unia
personalna ze Szwecja rozpada się, Polacy i Szwedzi rywalizują w Rosji - Polska ma tam utrudnioną ekspansję.
Drugi etap (1621-1635):
od 1629r. tracimy wszystkie porty inflanckie i pruskie, za wyjątkiem Królewca i Libawy oraz Gdańska i Pucka; tracimy cło z Gdańska.
Tracimy także Żuławy, Malbork i Sztum. Pomorze zdewastowane gospodarczo.
Trzeci etap (tzw. potop; 1655-1660):
Utraciliśmy lenno pruskie w wyniku
traktatów w Welawie i Bydgoszczy; kraj zrujnowany gospodarczo, wyludnienie, wzrost ksenofobii, zapoczątkowanie nietolerancji rel. (np. wygnanie Arian); rezygnacja z pretensji dynastycznych Wazów.