Odpowiedź :
Sytuacja polityczna i ekonomiczna Polski w Złotym Wieku
Za panowania Zygmunta Starego zostały definitywnie zakończone trwające od XIV wieku polsko - krzyżackie spory terytorialne. Wojna z Krzyżakami z lat 1519 - 1521 zwieńczona została zawarciem czteroletniego zawieszenia broni, a po upływie tego terminu obie strony podpisały traktat krakowski, na mocy którego państwo krzyżackie w Prusach miało zostać zsekularyzowane i przekształcone w księstwo pruskie, stanowiące lenno Polski. Władca Prus Książęcych, a do niedawna Wielki Mistrz Zakonu Krzyżackiego, Albrecht Hohenzollern złożył oficjalny hołd lenny (zwany hołdem pruskim) swojemu suwerenowi Zygmuntowi Staremu w Krakowie, 10 kwietnia 1525 roku.
Podpisana w 1569 roku w Lublinie Unia Polsko - Litewska, przewidywała jeszcze ściślejszy niż dotąd związek obu państw i wzmocnienie ich potęgi politycznej i militarnej. Oba kraje, połączone teraz unią realną, a nie jak dotąd personalną, miały mieć wspólnego władcę, jeden sejm, wspólna walutę i prowadzić wspólną politykę zagraniczną.
W odróżnieniu od większości ówczesnych krajów europejskich, gdzie dominowała silna władza króla jako władcy absolutnego, w Polsce rozwijała się demokracja szlachecka. Dawne rycerstwo, przekształcające się stopniowo w posiadaczy ziemskich, spowodowało wzrost liczebności szlachty polskiej - stanowiła ona w XVI wieku około 8 - 10 % całego społeczeństwa i miała niemały wpływ na politykę wewnętrzną i zagraniczną. Wzrost zamożności, a tym samym i znaczenia szlachty, był możliwy również z powodu kryzysu feudalizmu w Europie zachodniej, który z kolei spowodował wzrost popytu na polskie zboże. Doprowadziło to pośrednio również do wzrostu zamożności mieszczaństwa. Jedynie sytuacja chłopów pozostawała bez większych zmian - nadal obowiązywała ich pańszczyzna i przywiązanie do ziemi.
W okresie Złotego Wieku bardzo rozwinęły się miasta, dotąd pełniące drugorzędną rolę. Coraz większe znaczenie zyskiwał handel i rzemiosło, między innymi dzięki przywilejom nadawanym osiedlającej się coraz liczniej w Polsce ludności żydowskiej, która tradycyjnie zajmowała się tymi dziedzinami gospodarki. Pojawiły się poza tym silne instytucje finansowe, udzielające pożyczek i kredytów nie tylko mieszczanom, ale również zamożnej magnaterii czy nawet rodzinie królewskiej.
Renesansowy humanizm w Polsce
Zarówno popularne wśród polskiej szlachty i bogatego mieszczaństwa studia na włoskich uniwersytetach (Padwa, Bolonia), jak włoskie wpływy płynące z dworu królowej Bony, przyczyniły się do rozpropagowania w Polsce idei włoskiego renesansu i humanizmu. Zakładano nowe szkoły, nie tylko parafialne, ale i oparte na nowych wzorach gimnazja humanistyczne, a wraz z rozwojem reformacji - także szkoły protestanckie (gimnazjum w Pińczowie), zaś pod wpływem kontrreformacji powstawały kolegia jezuickie. Akademia Krakowska, tracąca powoli na znaczeniu (przede wszystkim wskutek odrzucenia idei reformacyjnych), zyskała konkurencję w postaci Akademii Lubrańskiego w Poznaniu, kolegiów jezuickich w Wilnie, Pułtusku i Braniewie.
Rozwój drukarstwa w większych miastach (Kraków, Wrocław, Gdańsk, Toruń) był nieodłącznie związany z rozwojem szkolnictwa, przyczynił się też do emancypacji języka polskiego. Dotąd większość druków ukazywała się po łacinie, która nadal pozostawała najważniejszym językiem nauki, lecz Złoty Wiek przyniósł popularyzację języka polskiego nie tylko w administracji (w połowie XVI wieku sporządzano po polsku akta sejmowe i dokumenty w urzędach), lecz także w poezji i prozie, do czego w znacznym stopniu przyczyniła się działalność Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Łukasza Górnickiego, Mikołaja Sępa - Szarzyńskiego, Stanisława Orzechowskiego.
Z renesansowych wzorów czerpała w ogromnym stopniu ówczesna architektura. Według projektu włoskich architektów Bartolomeo Berecciego i Franciszka z Florencji w pierwszej połowie XVI wieku przebudowano królewską siedzibę na Wawelu, powstały ponadto liczne siedziby magnackie w stylu renesansowym (Janowiec, Baranów Sandomierski, Ogrodzieniec, Niepołomice), wybudowano Zamość jako doskonałe miasto renesansowe (według projektu Bernardo Morando). Renesansowe ratusze zachowały się między innymi w Poznaniu, Sandomierzu i Szydłowcu.
Za panowania Zygmunta Starego zostały definitywnie zakończone trwające od XIV wieku polsko - krzyżackie spory terytorialne. Wojna z Krzyżakami z lat 1519 - 1521 zwieńczona została zawarciem czteroletniego zawieszenia broni, a po upływie tego terminu obie strony podpisały traktat krakowski, na mocy którego państwo krzyżackie w Prusach miało zostać zsekularyzowane i przekształcone w księstwo pruskie, stanowiące lenno Polski. Władca Prus Książęcych, a do niedawna Wielki Mistrz Zakonu Krzyżackiego, Albrecht Hohenzollern złożył oficjalny hołd lenny (zwany hołdem pruskim) swojemu suwerenowi Zygmuntowi Staremu w Krakowie, 10 kwietnia 1525 roku.
Podpisana w 1569 roku w Lublinie Unia Polsko - Litewska, przewidywała jeszcze ściślejszy niż dotąd związek obu państw i wzmocnienie ich potęgi politycznej i militarnej. Oba kraje, połączone teraz unią realną, a nie jak dotąd personalną, miały mieć wspólnego władcę, jeden sejm, wspólna walutę i prowadzić wspólną politykę zagraniczną.
W odróżnieniu od większości ówczesnych krajów europejskich, gdzie dominowała silna władza króla jako władcy absolutnego, w Polsce rozwijała się demokracja szlachecka. Dawne rycerstwo, przekształcające się stopniowo w posiadaczy ziemskich, spowodowało wzrost liczebności szlachty polskiej - stanowiła ona w XVI wieku około 8 - 10 % całego społeczeństwa i miała niemały wpływ na politykę wewnętrzną i zagraniczną. Wzrost zamożności, a tym samym i znaczenia szlachty, był możliwy również z powodu kryzysu feudalizmu w Europie zachodniej, który z kolei spowodował wzrost popytu na polskie zboże. Doprowadziło to pośrednio również do wzrostu zamożności mieszczaństwa. Jedynie sytuacja chłopów pozostawała bez większych zmian - nadal obowiązywała ich pańszczyzna i przywiązanie do ziemi.
W okresie Złotego Wieku bardzo rozwinęły się miasta, dotąd pełniące drugorzędną rolę. Coraz większe znaczenie zyskiwał handel i rzemiosło, między innymi dzięki przywilejom nadawanym osiedlającej się coraz liczniej w Polsce ludności żydowskiej, która tradycyjnie zajmowała się tymi dziedzinami gospodarki. Pojawiły się poza tym silne instytucje finansowe, udzielające pożyczek i kredytów nie tylko mieszczanom, ale również zamożnej magnaterii czy nawet rodzinie królewskiej.
Renesansowy humanizm w Polsce
Zarówno popularne wśród polskiej szlachty i bogatego mieszczaństwa studia na włoskich uniwersytetach (Padwa, Bolonia), jak włoskie wpływy płynące z dworu królowej Bony, przyczyniły się do rozpropagowania w Polsce idei włoskiego renesansu i humanizmu. Zakładano nowe szkoły, nie tylko parafialne, ale i oparte na nowych wzorach gimnazja humanistyczne, a wraz z rozwojem reformacji - także szkoły protestanckie (gimnazjum w Pińczowie), zaś pod wpływem kontrreformacji powstawały kolegia jezuickie. Akademia Krakowska, tracąca powoli na znaczeniu (przede wszystkim wskutek odrzucenia idei reformacyjnych), zyskała konkurencję w postaci Akademii Lubrańskiego w Poznaniu, kolegiów jezuickich w Wilnie, Pułtusku i Braniewie.
Rozwój drukarstwa w większych miastach (Kraków, Wrocław, Gdańsk, Toruń) był nieodłącznie związany z rozwojem szkolnictwa, przyczynił się też do emancypacji języka polskiego. Dotąd większość druków ukazywała się po łacinie, która nadal pozostawała najważniejszym językiem nauki, lecz Złoty Wiek przyniósł popularyzację języka polskiego nie tylko w administracji (w połowie XVI wieku sporządzano po polsku akta sejmowe i dokumenty w urzędach), lecz także w poezji i prozie, do czego w znacznym stopniu przyczyniła się działalność Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Łukasza Górnickiego, Mikołaja Sępa - Szarzyńskiego, Stanisława Orzechowskiego.
Z renesansowych wzorów czerpała w ogromnym stopniu ówczesna architektura. Według projektu włoskich architektów Bartolomeo Berecciego i Franciszka z Florencji w pierwszej połowie XVI wieku przebudowano królewską siedzibę na Wawelu, powstały ponadto liczne siedziby magnackie w stylu renesansowym (Janowiec, Baranów Sandomierski, Ogrodzieniec, Niepołomice), wybudowano Zamość jako doskonałe miasto renesansowe (według projektu Bernardo Morando). Renesansowe ratusze zachowały się między innymi w Poznaniu, Sandomierzu i Szydłowcu.