Odpowiedź :
1) Zdanie pojedyncze
a) w zdaniu pojedynczym przecinkiem rozdzielamy:
- jednorodne części zdania, to jest podmioty lub określenia, zestawione bezspójnikowo
np. Wierzby, topole, graby rosły tuż nad wodą.
Szyby, grusze, jabłonie rosły w jednym rzędzie.
- jednorodne części zdania połączone spójnikami(w funkcji przeciwstawnej lub wynikowej): a, ale, lecz, jednak, zatem, więc, toteż
np. Gospodyni była nieładna, ale dobra.
Dzień był pochmurny, lecz ciepły.
- wyrazy lub zwroty poprzedzające wyjaśnienie lub wyliczenie
np. to jest, to znaczy, jak na przykład
np. Książka ukazywała dzieje rodziny Kozietulskich do wojny, to jest do 1939 roku.
- wyrazy stojące poza zdaniem: wołacze, wykrzykniki, wyrażenia wtrącone
np. Piesku, nie zjedz mi buta.
No, moi państwo, czas kończyć spotkanie.
b) w zdaniu pojedynczym przecinkiem nie rozdzielamy
- jednorodnych członków zdania połączonych spójnikami: i, oraz, albo, lub, bądź, ani, ni, czy, tudzież
np. Czas mijał wesoło i szybko.
Odrobię lekcje z tobą lub sam.
jednak przed każdym z tych spójników użytych powtórnie w tym samym zdaniu przecinek stawiamy
np. Ani z oddali, ani z bliska nie dochodził szmer najlżejszy.
-przydawek nie równorzędnych, tj. takich, z których jedna określa grupę złożoną z drugiej przydawki i wyrazu określanego
2) Zdanie złożone
- w zdaniach składowych zdania złożonego obowiązują takie same zasady stawiania przecinków jak w zdaniach pojedynczych
np. Duży, ciężarowy samochód jechał coraz wolniej i wkrótce stanął.
przecinkiem rozdzielamy dwie jednorodne przydawki
- w zdaniach złożonych współrzędnie oddziela się przecinkiem zdania współrzędne nie połączone spójnikami i połączone spójnikami: a, ale, lecz, jednak, zaś, natomiast, więc, zatem, toteż, to jest, to znaczy
- w zdaniach złożonych współrzędnie nie oddziela się na ogół przecinkiem zdań współrzędnych połączonych spójnikami: i, oraz, bądź, czy, lub, albo, ani, ni
jeśli wymienione wyżej spójniki łączą kilka zdań współrzędnych, to przed każdym powtarzającym się spójnikiem stawia się przecinek
- w zdaniach złożonych podrzędnie zawsze oddzielamy przecinkami zdanie nadrzędne od podrzędnego bez względu na miejsce i sposób ich łączenia
np. Nie widział nic, ponieważ oczy jego zalewały bryzgi słonej wody.
- w zdaniach złożonych podrzędnie nie oddziela się przecinkami spójników i połączonych z nimi w całość innych wyrazów
np. Zapomniała o nieszczęściu, w miarę jak czas upływał.
a) w zdaniu pojedynczym przecinkiem rozdzielamy:
- jednorodne części zdania, to jest podmioty lub określenia, zestawione bezspójnikowo
np. Wierzby, topole, graby rosły tuż nad wodą.
Szyby, grusze, jabłonie rosły w jednym rzędzie.
- jednorodne części zdania połączone spójnikami(w funkcji przeciwstawnej lub wynikowej): a, ale, lecz, jednak, zatem, więc, toteż
np. Gospodyni była nieładna, ale dobra.
Dzień był pochmurny, lecz ciepły.
- wyrazy lub zwroty poprzedzające wyjaśnienie lub wyliczenie
np. to jest, to znaczy, jak na przykład
np. Książka ukazywała dzieje rodziny Kozietulskich do wojny, to jest do 1939 roku.
- wyrazy stojące poza zdaniem: wołacze, wykrzykniki, wyrażenia wtrącone
np. Piesku, nie zjedz mi buta.
No, moi państwo, czas kończyć spotkanie.
b) w zdaniu pojedynczym przecinkiem nie rozdzielamy
- jednorodnych członków zdania połączonych spójnikami: i, oraz, albo, lub, bądź, ani, ni, czy, tudzież
np. Czas mijał wesoło i szybko.
Odrobię lekcje z tobą lub sam.
jednak przed każdym z tych spójników użytych powtórnie w tym samym zdaniu przecinek stawiamy
np. Ani z oddali, ani z bliska nie dochodził szmer najlżejszy.
-przydawek nie równorzędnych, tj. takich, z których jedna określa grupę złożoną z drugiej przydawki i wyrazu określanego
2) Zdanie złożone
- w zdaniach składowych zdania złożonego obowiązują takie same zasady stawiania przecinków jak w zdaniach pojedynczych
np. Duży, ciężarowy samochód jechał coraz wolniej i wkrótce stanął.
przecinkiem rozdzielamy dwie jednorodne przydawki
- w zdaniach złożonych współrzędnie oddziela się przecinkiem zdania współrzędne nie połączone spójnikami i połączone spójnikami: a, ale, lecz, jednak, zaś, natomiast, więc, zatem, toteż, to jest, to znaczy
- w zdaniach złożonych współrzędnie nie oddziela się na ogół przecinkiem zdań współrzędnych połączonych spójnikami: i, oraz, bądź, czy, lub, albo, ani, ni
jeśli wymienione wyżej spójniki łączą kilka zdań współrzędnych, to przed każdym powtarzającym się spójnikiem stawia się przecinek
- w zdaniach złożonych podrzędnie zawsze oddzielamy przecinkami zdanie nadrzędne od podrzędnego bez względu na miejsce i sposób ich łączenia
np. Nie widział nic, ponieważ oczy jego zalewały bryzgi słonej wody.
- w zdaniach złożonych podrzędnie nie oddziela się przecinkami spójników i połączonych z nimi w całość innych wyrazów
np. Zapomniała o nieszczęściu, w miarę jak czas upływał.
w zdaniach składowych zdania złożonego obowiązują takie same zasady stawiania przecinków jak w zdaniach pojedynczych.
w zdaniach złożonych współrzędnie oddziela się przecinkiem zdania współrzędne nie połączone spójnikami i połączone spójnikami: a, ale, lecz, jednak, zaś, natomiast, więc, zatem, toteż, to jest, to znaczy
w zdaniach złożonych współrzędnie nie oddziela się na ogół przecinkiem zdań współrzędnych połączonych spójnikami: i, oraz, bądź, czy, lub, albo, ani, ni
jeśli wymienione wyżej spójniki łączą kilka zdań współrzędnych, to przed każdym powtarzającym się spójnikiem stawia się przecinek.
w zdaniach złożonych współrzędnie oddziela się przecinkiem zdania współrzędne nie połączone spójnikami i połączone spójnikami: a, ale, lecz, jednak, zaś, natomiast, więc, zatem, toteż, to jest, to znaczy
w zdaniach złożonych współrzędnie nie oddziela się na ogół przecinkiem zdań współrzędnych połączonych spójnikami: i, oraz, bądź, czy, lub, albo, ani, ni
jeśli wymienione wyżej spójniki łączą kilka zdań współrzędnych, to przed każdym powtarzającym się spójnikiem stawia się przecinek.
pierwszą część zdania musi oddzielać przecinek od drugiej.
np. Turyści byli już zmęczeni, ale nie chcieli robić postoju.
np. Turyści byli już zmęczeni, ale nie chcieli robić postoju.