Społeczeństwo greckiej polis wg Arystotelesa
Państwo to nie przypadkowa zbieranina ludzi, ale wspólnota zdolna do samowystarczalności życia, [...l
Do swego istnienia państwo potrzebuje zatem koniecznie współdziałania wszystkich składników, czyli
musi posiadać rzeszę rolników, którzy zaopatrzą je w żywność, i rzemieślników, i siłę zbrojną, zasobnych
obywateli, kaptanów i ludzi orzekających, co sprawiedliwe i pożyteczne. Po rozgraniczeniu tych zadań
pozostaje jeszcze rozważyć, czy wszyscy obywatele powinni brać udział w ich pełnieniu (bo możliwą jest
rzeczą, że ci sami ludzie byliby wszyscy i rolnikami, i rzemieślnikami, i członkami rady, i sędziami), czy
do pełnienia każdego zadania inni ludzie winni być pociągani, czy też jedne winny być przez wszystkich
spełniane, a inne tylko przez pewnych ludzi. […] To właśnie stanowi o odrębności ustroju, bo w
demokracjach wszyscy obywatele uczestniczą we wszystkich zajęciach, w oligarchiach zaś przeciwnie,
[...]
Otóż najlepszym ustrojem jest ten, który zapewnia państwu najwięcej szczęścia, szczęście zaś [...]
istnieć nie może bez cnoty. Wynika z tego, że w państwie posiadającym najlepszy ustrój […] obywatele
nie mogą prowadzić życia prostego robotnika ani kupca, bo życie takie nie jest szlachetne i nie pozwala
na rozwijanie cnoty; nie mogą też być rolnikami ci, którzy mają być mężami stanu, bo do uprawiania
cnoty i rozwijania działalności politycznej potrzeba wolnego czasu.
Obywatele powinni być zamożni [...]. Pospolici rzemieślnicy nie zaliczają się właściwie do obywateli, tak
samo jak i jakakolwiek inna klasa ludzi, która nie zaprawia się w cnocie. […] Toteż oczywistą jest rzeczą,
że własność ziemska musi być w ich [obywateli] rękach, a rolę uprawiać muszą niewolnicy lub okoliczni
barbarzyńcy. […]
Tak tedy wyłożyłem, jakie są składniki niezbędne do istnienia państwa i jakie są jego części. Chłopi
mianowicie, rzemieślnicy i wszelkiego rodzaju robotnicy muszą być w każdym państwie, natomiast
częściami państwa są obywatele pełniący służbę wojskową i zasiadający w radzie.
Arystoteles, Polityka
1. Przedstaw zastosowane przez Arystotelesa kryteria podziału społeczeństwa na składniki i części.
2. Oceń, czy Arystoteles był zwolennikiem demokratycznej, czy oligarchicznej koncepcji społeczeństwa.
Uzasadnij swoje zdanie.